Ma`rifat

یکى از مسائل بنیادین در عرفان عملى، «معرفت شهودى نفس» مى‏باشد. فیلسوفان و عرفا از دیرباز موضوع معرفت نفس را در کانون توجهات و تأمّلات خویش قرار داده‏اند. شاید بتوان ریشه‏هاى این مبحث را در آثار سقراط جست‏وجو نمود. وى بر این جمله بسیار تأکید داشت که «خود را بشناس». فیلسوفان پس از او، از ارسطو گرفته تا فارابى، ابن‏سینا، شیخ اشراق، میرداماد، ملّاصدرا، ملّاهادى سبزوارى و علّامه طباطبائى، در آثار خود به این موضوع اهتمام ویژه داشته‏اند.      سؤال اصلى این پژوهش این است که آیا انسان مى‏تواند تمام مراتب و لایه‏هاى وجودى خویش را شهود نموده و آنها را به فضیلت برساند؟ و راه رسیدن به این مطلوب چیست؟ روش به کار رفته در این پژوهش روش عقلى ـ تحلیلى است.      علّامه طباطبائى با الهام از مبانى عرفانى و تجربه شخصى خود از «معرفت شهودى نفس» تبیینى نظام‏مند از معرفت نفس ارائه نموده‏اند. حاصل این مقاله، تلاش براى بازپژوهى و بازکاوى دیدگاه علّامه است. همچنین در پرتو آثار اهل معرفت، «مراتب معرفت نفس»، که به چهار مرتبه «مثالى»، «عقلى»، «فناء فى‏اللّه» و «صحو بعد المحو» تقسیم مى‏گردد، نیز تبیین شده است.