Ma`rifat

کل پیام مولوى، با استفاده از رمزى که خود او در تمایز میان «صورت» و «معنى» بیان کرده، قابل تشریح و تفسیر است. مولانا با تمایز نهادن میان صورت و معنى و استفاده از صورت به عنوان رمزى که به معنى منتهى مى‏شود، عمیق‏ترین و رفیع‏ترین آموزه‏هاى عرفانى و هستى‏شناسى خود را تبیین مى‏کند. هدف این پژوهش تبیین دقیق مسئله صورت و معنا از دیدگاه مولانا و آشنایى بیشتر با ساختار تجارب عرفانى این عارف بزرگ در مورد وجوه متعدد حیات و سلوک معنوى است که  با پیگیرى این موضوع در مجموعه مقالاتش (کتاب فیه ما فیه) و تشریح مواضعى که وى در این کتاب ارزشمند به این موضوع اشاره کرده است، بدان پرداخته‏ایم.      با توجه به تحلیل نهایى اقوال مولوى، مشخص مى‏گردد که مراد مولانا از «صورت»، جهان خارج و عالم مادى، و در رابطه با انسان، جسم خاکى اوست. و مراد از «معنى» عالم برین و جهان آخرت، و در رابطه با انسان، روح خداجوى اوست. و با دیدى ژرف‏تر، مولانا دامنه این بحث پر شور را به حقیقت توحید مى‏کشاند و از آن رهگذر همه مظاهر هستى را تفسیر مى‏کند. آدمى، اعمال، افکار و احساسات او، حقیقت سخن، پیر و مرشد، نبى، کفر و ایمان و... در نگاه مولانا داراى صورت و معنى هستند و البته انسان نباید مفتون نقش‏هاى ظاهرى بماند. چشم دوختن به ظواهر، راه را از رسیدن به حقایق امور مى‏بندد. مولانا نگاه ما را متوجه همه اشیاى عالم مى‏کند و از ما مى‏خواهد که با دیده بصیرت، به همه امور بنگریم و جلوه‏هاى گوناگون فعل الهى را، که به وحدت حضرت حق دلالت دارند، دریابیم.