Ma`rifat

با شکل گیرى سلسله قاجاریه و ورود بسیارى از روشن فکران و نخبگان دانشگاهى به غرب در این ایام، تعاریفى جدید از مفاهیم مدرن وارد گفتمان سیاسى روشن فکران در داخل کشور شد. با ورود تعاریف جدیدى از مقولاتى همچون قانون و قانون گذارى، آزادى و مساوات به ادبیات سیاسى، جامعه روحانیت و علما مجبور به بیان نظرات خود در این رابطه شدند.      این پژوهش، با استفاده از روش توصیفى ـ تحلیلى و با بهره گیرى از مطالعات تاریخى و کتابخانه اى به بررسى آراء سیاسى شیخ فضل اللّه نورى و آیت اللّه مصباح در باب تعاریف جدید از مفاهیم مدرن مى پردازد. علت بررسى نظریات آیت اللّه مصباح (به عنوان یکى از متفکران تأثیرگذار در باب افکار سیاسى انقلاب اسلامى) در کنار اندیشه شیخ فضل اللّه این است که ایشان نیز به سان شیخ على رغم حملات برخى گروه هاى روشنفکرى، همواره بر نداى اسلام خواهى خود تأکید داشته اند. ازاین رو، بررسى این دو شخصیت در تقویت این پژوهش و فهم مطالب مهم مى نماید. مى توان گفت: اندیشه شیخ فضل اللّه و آیت اللّه مصباح مبتنى بر اسلام خواهى است و تفاوت هاى دیده شده در لحن بیان مطالب، به نوع اندیشه دینى این دو فقیه بازنمى گردد، بلکه با توجه به ادبیات سیاسى حاکم بر هر عصر، قابل توجیه است.