Ma`rifat

در مورد تاریخ و تمدن اسلامى، توسط خاورشناسان نظرات گوناگونى مطرح شده که یکى از آنها دیدگاه هاجسن است. وى علاوه بر اینکه به تأثیرپذیرى تمدن اسلامى از عوامل مختلف جامعه شناختى، اقتصادى، جغرافیایى و فرهنگى پرداخته، سعى کرده است با گرایش غرب محورى که در آثار اغلب مستشرقان دیده مى شود نیز مقابله کند و تاریخ اسلام را در چارچوب وسیع تر تاریخ جهان مطالعه نماید. ازاین رو، مقاله حاضر بر آن است تا به دیدگاه هاى عمده او در حوزه مطالعات اسلامى، که در کتاب وى با عنوان «کارستان اسلام» انتشار یافته، بپردازد و از طریق بررسى این اثر، نشان دهد که توجه او به فرایندهاى تاریخى برحسب اکولوژى (بوم شناسى)، منافع گروهى، نقش افراد خلاق و غیره موارد جالبى هستند. همچنین تشریح اوضاع اجتماعى براساس عملکرد نخبگان نظامى، صاحب منصبان ادارى و اشراف، و نیز تأکید بر جایگاه فرهنگ فارسى، همه داراى اهمیتند؛ زیرا انسان را به سوى درک ژرف تر از تمدن اسلامى سوق مى دهند.