Ma`rifat

در باب افکار سیاسى علماى جهان اسلام و لزوم پذیرش حکومت فقیه، مباحث گوناگونى مطرح است. ازاین‏رو، برخى محققان فقیهى مانند شیخ فضل‏اللّه نورى را متهم به حمایت از سلطنت مى‏کنند، و برخى دیگر نظریه «ولایت فقیه» را ساخته عصر کنونى مى‏دانند. هدف این پژوهش، که با روش توصیفى ـ تحلیلى و با بهره‏گیرى از مطالعات تاریخى و کتابخانه‏اى صورت گرفته، بازشناسى چگونگى ماهیت حکومت دینى و حاکمیت در جهان تشیع، از سوى دو فقیه مبارز جهان اسلام ـ آیت‏اللّه مصباح و شیخ فضل‏اللّه نورى ـ است.      آیت‏اللّه مصباح به‏عنوان ایدئولوگ فصل جدید انقلاب اسلامى و شیخ فضل‏اللّه نورى به‏عنوان مبتکر حکومت «مشروطه مشروعه» در عصر قاجاریه، هر دو بر لزوم ولایت فقیه و برقرارى حکومت اسلامى و دولت دینى تأکید دارند. اما شیخ فضل‏اللّه نورى اعمال ولایت فقها را در عصر مشروطه در حد مقدور ـ نه حد مطلوب ـ در قالب سلطنت مشروطه مشروعه ممکن مى‏دانست، و آیت‏اللّه مصباح با توجه به شرایط زمانى عصر خود، اعمال حکومت فقیه را در قالب نظام تفکیک قواى جمهورى اسلامى و با اختیارات بیشتر براى ولىّ‏فقیه مجاز مى‏شمارد.