Ma`rifat

«تعارض ادلّه» از مباحث مهم دانش اصول فقه است که چگونگى مواجهه با ادلّه گوناگون، به ویژه روش جمع میان ادلّه متنافى بدوى را ذکر مى کند. این مبحث در تفسیر قرآن تأثیر زیادى دارد و علّامه طباطبائى نیز از این مبحث در تفسیر قرآن بسیار استفاده کرده اند.      مقاله حاضر، موارد تأثیرگذارى مبحث «تعارض ادلّه» در تفسیر قرآن را تبیین کرده، برخى از مصادیق عینى و کاربردى آن در آیات قرآن، به ویژه در غیر آیات الاحکام همانند آیات اوصاف الهى، شفاعت، علم غیب، سنجش اعمال، توبه، بخشش گناهان، حبط اعمال و... را با تأکید بر دیدگاه علّامه طباطبائى ذکر مى کند. با این بحث، سازگارى آیات قرآن کریم با یکدیگر و نیز سازگارى برخى از روایات با آیات روشن شده، تعدادى از شبهات ناسازگارى پاسخ داده مى شود.      در این نوشتار روشن مى شود تعارض شروطى دارد که برخى از آنها در تفسیر نیز تأثیرگذار است. همچنین تعارض به دو قسم «غیرمستقر» و «مستقر» تقسیم مى شود و در میان آیات، تنها تعارض غیرمستقر ممکن است. تعارض غیرمستقر مصادیق متعددى در تفسیر دارد.