Ma`rifat

افغانستان کشوری است با قدمت دیرینه و داری تاریخ فرهنگی کهن. این کشور در ابعاد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی از محرومیتهی مضاعفی رنج میبرد. تجربه تاریخی آن از نظر سیاسی، با استبدادی پرسابقه درهم آمیخته و با حاکمیت مردمی و ملّی، فاصله ی بسیار دارد. آخرین تجربه تلخ حاکمیت استبدادی با سیطره نظام فرقه ای ـ قومی «طالبان» شناخته میشود. پس از سرنگونی «طالبان»، روند جدیدی شکل گرفت که شعارهای «مشارکت مردمی، حاکمیت ملّی و حکومت دموکراسی» ویژگیهای اصلی آن به شمار میآمدند. اما به راستی، آیا نظام سیاسی جدید افغانستان را میتوان نظامی ملّی و دموکراتیک خواند؟ با توجه به شاخصها و معیارهای دموکراسی، برخی از نشانه های نظام مردمسالاری در نظام کنونی افغانستان به چشم میخورند; برگزاری انتخابات عمومی مربوط به اصل نظام، تدوین قانون اساسی، انتخابات ریاست جمهوری و انتخابات مجلس اقدامهی مهمی در زمینه ایجاد حاکمیت ملّی در افغانستان بودهاند. میزان نسبی آزادیهای سیاسی و وجود احزاب سیاسی متعدد وجوه تحقق یافته دیگری از دموکراسی در افغانستان هستند. اما ضعف عمومی شرایط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، استقرار یک نظام مردمسالار را در افغانستان با مشکل مواجه میکند. در عین حال، کشمکشهای پردوام قومی و سیاسی همراه با عدم اطمینان نسبت به ثبات سیاسی، فقدان امنیت فراگیر مشکل بعدی افغانستان است. نگرانی جدی مردم نسبت به استقلال سیاسی این کشور، مخاطره اصلی حاکمیت ملّی و مردمسالاری در افغانستان به شمار میرود. این مسائل وقتی در پیوند با حضور سنگین و تأثیرگذار کشورهای غربی و بخصوص آمریکا ملاحظه میشوند، ابهامهی بیشتری را نسبت به نظام سیاسی کنونی و آینده افغانستان مطرح میکنند.