Ma`rifat

گذشته از شرایط مسئولیت اخلاقی و پرسش هنجاری معطوف به نسبت این سنخ از مسئولیت با تعین و ضرورت سابق علّی و یا علم پیشین و خطاناپذیر الهی، که از جذاب ترین و پرچالش ترین مباحث فلسفة اخلاق در سده های اخیر بوده است، قلمرو چنین مسئولیتی و اساس بنیادین آن نیز خود از مسائل مهم این حوزه به شمار می آید. این نوشتار به روش تحلیلی ـ توصیفی درصدد بررسی دامنة مسئولیت عامل اخلاقی در نگرش اسلامی با اتکا به تحلیل آموزه های دینی است و مطابق آن، مسئولیت اخلاقی انسان بر مبنای عبودیت و بندگی انسان سامان یافته و قلمرو موسّع آن، چنان در جهان هستی گسترش می­یابد که از یک سو، ناظر به تکالیف و وظایف عامل اخلاقی در برابر حضرت حق و اوامر و نواهی وی است، و از دیگر سو، بیانگر مسئولیت شخص در برابر خود و کوچک ترین و پنهان ترین نیات، گمان ها، پندارها و باورها، عواطف و هیجانات، کنش های برآمده از عواطف یا باورهای خود و در نهایت، معطوف به دیگر موجودات امکانی پیرامون فرد است.