Ma`rifat

هدف پژوهش حاضر مقایسة دیدگاه دانشمندان اسلامی و روان شناسان در زمینه مفهوم شناسی و ماهیت شکر است که برای رسیدن به این هدف از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده شده است. با توجه به جایگاه و اهمیت شکرگزاری در دین اسلام و با لحاظ پدید آمدن شاخه جدید و تأثیرگزاری در روان شناسی، تحت عنوان روان شناسی مثبت گرا که از قضا شکرگزاری از مفاهیم اساسی آن است، مسئله محوری در این نوشتار این است که آیا ماهیت شکرگزاری را در این دو دیدگاه (دیدگاه دانشمندان اسلام و روان شناسان مثبت گرا) یکی است یا خیر؟ و اگر تفاوت هایی دارند، این تفاوت ها در چه مواردی است؟ در این نوشتار تلاش شده تا این مسئله مورد تبیین و پاسخ گویی قرار گیرد. با توجه به یافته های پژوهش، نتیجه این شد که ماهیت شکر از منظر این دو دیدگاه در سه قید، فطری بودن، فعل اخلاقی و هیجان، دارای تفاوت هایی می باشد. 1. قید فطری در تعریف روان شناسان به کار گرفته نشده، ولی در دیدگاه اسلامی لحاظ شده است. 2. در هر دو دیدگاه شکر فعل اخلاقی است، منتها در ملاک اخلاقی بودن با یکدیگر تفاوت دارند. 3. اکثر اندیشمندان اسلامی (برخلاف بسیاری از روان شناسان) قید هیجان را به طور صریح در تعریف شکر به کار نبرده اند. ازاین رو، می توان گفت که قید هیجان در تعریف شکر از منظر بسیاری از اندیشمندان اسلامی وجود ندارد، اما با تحلیلی دیگر می توان هیجانات را به دو قسم هیجانات معطوف به آینده و هیجان آنی تقسیم کرد در این صورت می توان شکر را از هیجان معطوف به آینده دانست.