Marifat, Volume 31, Issue 8, No 299, Year 2025 , Pages 65-75

    The Theological Views of Sheikhiyya Baqeriyya

    Article Type: 
    Promotional
    Writers:
    Javad / Assistant Professor of Philosophy, Yazd University / pourroustaee@yazd.ac.ir
    ✍️ Ali usofi / MA in Shia Studies, Yazd University / aLIUSOFI1372@GMAIL.COM
    Abstract: 
    Abstract Currently, Sheikhiyya Baqeriyya, attributed to Mirza Muhammad Baqer Hamedani Jandaqi, has followers in some central regions of Iran. However, there are not many written sources available about the opinions, views and works of this group. Research findings show that Mirza Muhammad Baqer Hamedani is a follower of Akhbarism with the special interpretations of Sheikh Ahmad Ahsa’i and Seyyed Kazem Rashti. This sect accepts the thoughts of Haj Muhammad Karim Khan Kermani, but about the Shiite doctrine of the single speaker, it strongly opposes Kerman’s sheikhiyyah and even disapproves of them in this regard. With regard to resurrection, this school believes that on the Day of Resurrection, the main body will be resurrected and the accidental body will be destroyed. It also accepts the spiritual ascension of the Prophet of Islam. The Sheikhiyya Baqeriyya school considers the family of the holy Prophet to be the medium of God's grace in the creation of the world and believe that the infallible imams are not the locus of God's providence, but his very providence and will, and they consider the infallibility of Ahl al-Bayt to be the reason for this. This point of view has been considered as one of the reasons for regarding Shaikhiyya as being exaggerative and accusing them of apostasy. The Sheikhiyya's claim regarding the fourth pillar and single speaker is one of the important causes of the emergence of Babism) Bábi Faith( and Baha'ism within the Sheikhiyya's thoughts. By rejecting Kerman Sheikhiyyah’s single speaker theory and despising Babism and Bahaism, the sheikhiyyah Baqiriyah has separated his way from other sheikhiyyahs to some extent. Using descriptive, analytical and documentary methods, the present study reviews the theological opinions of the Sheikhiyya Baqeriyya school.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :آرای کلامی شیخیۀ باقریه
    Abstract: 
    شیخیۀ باقریه منسوب به میرزامحمدباقر همدانی جندقی هم اکنون در برخی از مناطق مرکزی ایران پیروانی دارد. با این وجود از عقاید و دیدگاه ها و آثار این گروه، منابع مکتوبِ زیادی در دسترس نیست. ازجمله یافته های پژوهش آن است که میرزامحمدباقر همدانی، در روش پیرو مشرب اخباری گری با تفاسیر خاص شیح احمد احسائی و سیدکاظم رشتی است، و اندیشه های حاج محمد کریم خان کرمانی را پذیرفته است؛ اما در مسئلۀ ناطق واحد شیعی، به شدت مخالف شیخیه کرمان است و حتی آنها را در این باب تکفیر می کند. این مکتب، در مسئلۀ معاد قائل است به اینکه در روز قیامت بدن اصلی محشور می شود و بدن عارضی از بین می رود؛ و همچنین معراج پیامبر اسلام(ص) را به صورت روحانی پذیرفته است. مکتب شیخیۀ باقریه آل محمد(ص) را واسطۀ فیض خدا در آفرینش جهان می داند و معتقدند که ائمه‌ی اطهار(ع) نه آنکه محل مشیت خدا باشند؛ بلکه عین مشیت و اراده او هستند و دلیل این امر را معصوم بودن اهل بیت(ع) می دانند. این دیدگاه یکی از عوامل غلوآمیز دانستن شیخیه و تکفیر آنها دانسته شده است. ادعای شیخیه در باب رکن رابع و ناطق واحد یکی از زمینه های مهم زایش بابیت و بهائیت از درون اندیشه شیخیه است. شیخیۀ باقریه با رد نظریه ناطق واحد شیخیۀ کرمان و برائت از بابیت و بهائیت، راه خود را تا حدودی از سایر شیخیه جدا کرده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی، تحلیلی و اسنادی به نقد و بررسی آرای کلامی مکتب شیخیۀ باقریه می پردازد.
    References: 
    • احسائي، احمد، بي‌تا، شرح زيارت جامعه کبيره، بي‌جا، بي‌نا.
    • اکبري، محمدعلي، 1381، «شيخيه از اعتراض تا تأسيس فرقه مذهبي»، شناخت، ش 34، ص 18ـ28.
    • آل‌طالقاني، محمدحسن، 1420ق، الشيخية: نشأتها و تطورها و مصدر دراستها، بيروت، الامال.
    • اله‌بداشتی، علی، 1394، «معاد جسمانی از دیدگاه علامه طباطبائی»، اندیشه علامه طباطبائی، ش 2، ص 61ـ72.
    • باقري، علي‌اکبر، 1392، نقد و بررسي آراي کلامي شيخيه کرمان، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • تنکابني، محمدبن سليمان، 1383، قصص العلماء، تهران، علمي و فرهنگي.
    • حسنی، محسن، 1391، اندیشه رکن رابع در مکتب شیخیه کرمان و نقد آن از سوی شیخیه همدان، پایان‌نامه كارشناسي ارشد، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب.
    • حسني‌سعدي، محسن، 1396، اندیشه رکن رابع در مکتب شیخیه کرمان و نقد آن از سوی شیخیه همدان، پايان‌نامه كارشناسي ارشد، قم، دانشگاه اديان و مذاهب.
    • خداوردی تاج‌آبادي، محمد، 1389، «ظهور و گسترش شیخیه در کرمان در دوره قاجار»، ایران باستان، ش 6، ص 24ـ48.
    • ـــــ ، 1391، «سياست‌هاي دولت قاجار در برابر شيخيه کرمان»، پژوهش‌هاي تاريخي، ش 2، ص 18ـ22.
    • رحمانيان، داريوش، 1390، «اصل معرفت به رکن رابع در انديشه شيخيه»، مطالعات تاريخ اسلام، ش 8، ص 55ـ60.
    • زرگری‌نژاد، غلامحسین، 1390، «اصول دین و مذهب و نظیه ناطق واحد در اندیشه شیخیه»، مطالعات تاریخ اسلام، ش 10، ص 80ـ92.
    • سالاري، ياسر، 1390، «رويکردي انتقادي به شيخيه در تطبيق هورقليائي بر عالم مثال»، فلسفه اسلامي، ش 10، ص 944ـ954.
    • شفتي، محمدباقر، 1388، پرسش‌ها و پاسخ‌ها پيرامون عقايد شيخيه، قم، عطر عترت.
    • صابری همدان، احمد، 1375، تاریخ مفصل همدان، تهران، عین‌القضاة‌ همدانی.
    • طباطبائی، سيدمحمدحسین، 1363، المیزان، چ هفتم، تهران،‌ علامه.
    • طوسي، نصيرالدين، 1371، کشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد، قم، شكوري.
    • کربن، هانري، 1346، مکتب شيخي از حکمت الهي شيعي، ترجمة فريدون بهمنيار، تهران، تابان.
    • كرماني، محمد كريم‌خان، بي‌تا، عبرة لمن اعتبر، بي‌جا، بي‌نا.
    • لواساني، سيدمحمدرضا، 1394، «مبتکر نظریه رکن رابع در شیخیه»، مطالعات تاریخ اسلام، ش 24، ص 142ـ169.
    • محمدي، محمد، 1391، منازعات شیخیه و بابیه، پايان‌نامه كارشناسي ارشد، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب.
    • مصحفي، محمدرضا، 1396، بررسی و نقد اندیشه رکن رابع در شیخیه، پايان‌نامه كارشناسي ارشد، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب.
    • مطهري، مرتضي، 1393، مجموعه يادداشت‌هاي استاد، تهران، صدرا.
    • ـــــ ، بي‌تا ـ الف، کليات در علم حکمت الهي، بي‌جا، بي‌نا.
    • ـــــ ، بي‌تا ـ ب، النعل الحاضرة، بي‌جا، بي‌نا.
    • ـــــ ، بي‌تا ـ ج، اجتناب، بي‌جا، بي‌نا.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , Javad, usofi, Ali.(2025) The Theological Views of Sheikhiyya Baqeriyya. Marifat, 31(8), 65-75

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Javad ; Ali usofi."The Theological Views of Sheikhiyya Baqeriyya". Marifat, 31, 8, 2025, 65-75

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , J, usofi, A.(2025) 'The Theological Views of Sheikhiyya Baqeriyya', Marifat, 31(8), pp. 65-75

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , J, usofi, A. The Theological Views of Sheikhiyya Baqeriyya. Marifat, 2025; 31(8): 65-75