Marifat, Volume 31, Issue 10, No 301, Year 2025 , Pages 15-26

    An Investigation into the Epistemological Challenges to "the Possibility of the Islamic Human Sciences" Based on the Views of Ayatullah Misbah Yazdi

    Article Type: 
    Promotional
    Writers:
    ✍️ Seyed hosein Hoseini / MA in Philosophy, the IKI / shh1154630@gmail.com
    Mohammad Ali Mohiti Ardakan / Assistant Professor the Department of Philosophy, the IKI / hekmatquestion@gmail.com
    Abstract: 
    Abstract The human sciences are the software of all civilizations. The existing human sciences are appropriate to the cultural and ideological context of the Western world. Despite the logical need of the modern Islamic civilization for the Islamization of the human sciences, some still doubt the possibility of Islamic human sciences. Thus, it is necessary to identify, analyze and evaluate the theoretical challenges to the Islamization of human sciences. Using the descriptive-analytical method and a critical approach and based on the views of the prominent philosopher of the Islamic world, Allameh Misbah Yazdi, this research tries to investigate the epistemological challenges to "the possibility of the Islamic human sciences ". Based on the obtained results, the epistemological exclusivity in modern science, the unrealism of the language of religion, the paradoxical nature of Islamic science, and the separation of science and technology are among the most important epistemological challenges to the possibility of "the Islamic human sciences". Ayatullah Misbah Yazdi has not only answered all the mentioned challenges by explaining the necessary foundations for the Islamization of human sciences, including epistemological foundations, but also has shown the way to provide concrete examples of Islamic human sciences through emphasizing the necessity of religious science.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :بررسی چالش‌های معرفت‌شناختی «امکان علوم انسانی اسلامی» براساس دیدگاه‌های آیت‌الله مصباح یزدی
    Abstract: 
    علوم انسانی نرم افزار هر تمدن است. علوم انسانی موجود متناسب با بافت فرهنگی و ایدئولوژی جهان غرب است. علی رغم نیاز منطقی تمدن نوین اسلامی به اسلامی سازی علوم انسانی، برخی همچنان در امکان علوم انسانی اسلامی تشکیک می کنند. بدین سان، لازم است چالش های نظری اسلامی سازی علوم انسانی را شناسایی، تحلیل و ارزیابی کرد. پژوهش حاضر با محوریت دیدگاه های فیلسوف برجسته‌ی جهان اسلام، علامه مصباح یزدی درصدد است با روش توصیفی ـ تحلیلی و با رویکرد انتقادی به بررسی چالش های معرفت شناختی «امکان علوم انسانی اسلامی» بپردازد. براساس نتایج به دست آمده، انحصارگرایی معرفتی در علم مدرن، ناواقع گرایی زبان دین، پارادوکسیکال بودن علم اسلامی، تفکیک علم از تکنولوژی از مهم ترین چالش های معرفت شناختی امکان «علوم انسانی اسلامی» است. آیت الله مصباح یزدی با تبیین مبانی لازم جهت اسلامی سازی علوم انسانی، ازجمله مبانی معرفت شناختی، نه تنها به همه‌ی چالش های یادشده پاسخ داده اند؛ بلکه با تأکید بر ضرورت علم دینی، راه را برای ارائه‌ی نمونه های عینی علوم انسانی اسلامی نیز نشان داده اند.
    References: 
    • باربور، ايان، 1379، علم و دين، ترجمة بهاءالدين خرمشاهي، چ سوم، تهران، مرکز نشر دانشگاهي.
    • پايا، علي، 1386، «ملاحظاتي نقادانه دربارة دو مفهوم علم ديني و علم بومي»، حکمت و فلسفه، ش 11، ص 39ـ76.
    • ـــــ ، 1390، «درباره عقلانيت نقاد»، سورة انديشه، ش 54و55، ص 221ـ223.
    • ـــــ ، 1391، «تکنولوژي ديني چيستي و امکان تحقق»، روش‌شناسي علوم انساني، ش 73، ص 7ـ52.
    • ـــــ ، 1393، «علم ديني آري يا نه؟ مناظرة علي پايا و حسين سوزنچي»، علوم انساني اسلامي صدرا، ش 9، ص 363ـ416.
    • ـــــ ، 1395، فلسفة تحليلي از منظر عقلانيت نقاد؛ ملاحظاتي نقادانه درباره دو مفهوم علم ديني و علم بومي، تهران، طرح نقد.
    • پترسون، مايکل و ديگران، 1389، عقل و اعتقاد ديني، ترجمة احمد نراقي و ابراهيم سلطاني، چ هفتم، تهران، طرح نو.
    • حسني، سيدحميدرضا و مهدي عليپور، 1386، علم ‌ديني؛ ديدگاه‌ها و ملاحظات، چ سوم، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    • خسروپناه، عبدالحسين، 1394، روش‌شناسي علوم اجتماعي، تهران، مؤسسة پژوهشي حکمت و فلسفة ايران.
    • رجبي، محمود، 1390، «امکان علم ديني»، معرفت فرهنگي اجتماعي، سال سوم، ش 8، ص 5ـ29.
    • ساجدي، ابوالفضل، 1395، زبان دين و قرآن، چ سوم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • سروش، عبدالکريم، 1380، تفرج صنع، چ پنجم، تهران، صراط.
    • ـــــ ، 1388، فربه‌تر از ايدئولوژي، چ دهم، تهران، صراط.
    • سوزنچي، حسين، 1389الف، معنا امکان و راهکارهاي تحقق علم ديني، تهران، پژوهشکدة مطالعات اجتماعي و فرهنگي.
    • ـــــ ، 1389ب، «امکان علم ديني، بحثي در چالش‌هاي فلسفي اسلامي‌سازي علوم انساني»، معرفت فرهنگي اجتماعي، سال اول، ش 4، ص 31ـ60.
    • شريفي، احمدحسين و محمدعلي محيطي اردکان، 1397، «روش‌شناسي آيت‌الله مصباح ‌يزدي در پاسخ به شبهات اعتقادي»، عيار پژوهش در علوم انساني، سال نهم، ش 2، ص 5ـ17.
    • شريفي، احمدحسين، 1393، مباني علوم انساني اسلامي، تهران، آفتاب توسعه.
    • ضمیران، محمد، 1379، میشل فوکو؛ دانش و قدرت، تهران، هرمس.
    • عبدالکريمي، بيژن، 1391، «بررسي امکان يا تأسيس علوم انساني اسلامي»، زمانه، ش 29و30، ص 35ـ41.
    • مجتهد شبستري محمد، 1384، نقدي به قرائت رسمي از دين؛ بحران‌ها چالش‌ها راه‌حل‌ها، چ سوم، تهران، طرح نو.
    • مصباح يزدي، محمدتقي، 1378، «رابطة ایدئولوژی و فرهنگ اسلامی»، در: مجموعه مقالات وحدت حوزه و دانشگاه و بومی و اسلامی کردن علوم انسانی.
    • ـــــ ، 1380، قرآن در آیینة نهج‌البلاغه، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • ـــــ ، 1382، کاوش‌ها و چالش‌ها، نگارش محمدمهدی نادری و سیدابراهیم حسینی، چ دوم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ـــــ ، 1384، آفتاب ولایت، چ چهارم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ـــــ ، 1386، آموزش فلسفه، چ هفتم، تهران، سازمان تبليغات اسلامي.
    • ـــــ ، 1388، نقد و بررسي مکاتب اخلاقي، نگارش احمدحسين شريفي، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ـــــ ، 1389، جستارهايي در مباني فلسفي علوم انساني، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ـــــ ، 1389ب، دربارة پژوهش، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ـــــ ، 1391، علم دینی، مجموعة سخنرانی‌های سال 91.
    • ـــــ ، 1391، آفتاب مطهر، چ چهارم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ـــــ ، 1394الف، پاسخ استاد به جوانان پرسشگر، چ نهم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ـــــ ، 1394ب، تعدد قرائت‌ها، چ چهارم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ـــــ ، 1394ج، قرآن‌شناسی در قرآن، چ ششم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ـــــ ، 1395، رابطة علم و دين، چ سوم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • ‌‌‌ ـــــ ، 1396، نظرية سياسي اسلام، چ هشتم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • مصباح، علي، 1397، فلسفة علوم انساني (جزوه درسي)، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • مگي، برايان، 1374، مردان انديشه: پديد‌آورندگان فلسفة معاصر، ترجمة عزت‌الله فولادوند، تهران، طرح نو.
    • ‌‌‌ويتگنشتاين، لودويگ، 1388، دربارة اخلاق و دين، ترجمۀ مالک حسيني و بابک عباسي، تهران، هرمس.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Hoseini, Seyed hosein, Mohiti Ardakan, Mohammad Ali.(2025) An Investigation into the Epistemological Challenges to "the Possibility of the Islamic Human Sciences" Based on the Views of Ayatullah Misbah Yazdi. Marifat, 31(10), 15-26

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Seyed hosein Hoseini; Mohammad Ali Mohiti Ardakan."An Investigation into the Epistemological Challenges to "the Possibility of the Islamic Human Sciences" Based on the Views of Ayatullah Misbah Yazdi". Marifat, 31, 10, 2025, 15-26

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Hoseini, S, Mohiti Ardakan, M.(2025) 'An Investigation into the Epistemological Challenges to "the Possibility of the Islamic Human Sciences" Based on the Views of Ayatullah Misbah Yazdi', Marifat, 31(10), pp. 15-26

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Hoseini, S, Mohiti Ardakan, M. An Investigation into the Epistemological Challenges to "the Possibility of the Islamic Human Sciences" Based on the Views of Ayatullah Misbah Yazdi. Marifat, 2025; 31(10): 15-26