Marifat, Volume 32, Issue 2, No 305, Year 2025 , Pages 53-63

    The Exegesis of the Verses of Imamate and Wilayat in the Theological (Kalami) Imamiya School of Baghdad with Emphasis on Sheikh Mufid and Seyyed Murtaza

    Article Type: 
    Promotional
    Writers:
    ✍️ Ali / PhD Student of Teaching of Islamic Knowledge, University of Tehran (Farabi College) / ahnahnahn10@gmail.com
    Mohammad ali / Professor at the Department of the Qur’an and Hadith Sciences, University of Tehran (Farabi College)
    Rohollah / Associate Professor at the Department of Islamic Knowledge and Shia Studies, University of Tehran (Farabi College)
    Abstract: 
    Abstract Belief in the proven and immediate imamate of Imam Ali (PBUH) is considered as the main characteristic of Shia Islam. Using analytical and library methods, this paper mainly deals with identifying the geometry of the Qura’nic verses about the above-mentioned belief and its exegesis in the theological thought of the Baghdad Imamiyyah in the fifth century, centered on Sheikh Mufid and Seyyed Murtaza. The main part of the Qur'anic evidence for proving the rights of wilayat and imamate in the school of Baghdad consists of two groups: unmediated and mediated. The third group refers to the criticism of the rival thought. Criticism of the Qur'anic documents like the infallibility of the Companions, criticism of reference to Qur'anic verses for the right of caliphate, and criticism of the Qur'anic proofs of the authority of the consensus of the Ummah form the three axes of the third category. In some cases, arguments have been presented in favor of Imamate. Considering the expansion of the intellectual view of Shi'a philosophy and the multi-polar atmosphere of Baghdad, the interpretation of these verses in the school of Baghdad can be evaluated both in terms of quantity and quality and in the analytical and interpretive directions.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :تفسیر آیات امامت و ولایت در مکتب کلامی امامیه بغداد با تمرکز بر شیخ مفید و سید مرتضی
    Abstract: 
    اعتقاد به امامت منصوص و بلافصل امیرمؤمنان شاخصۀ اصلی اعتقادی شیعه به شمار می رود. مسئلۀ اصلی این پژوهش شناسایی هندسۀ آیات مطرح شده در رابطه با این اعتقاد و تفسیر آن در اندیشۀ کلامی امامیه بغداد در قرن پنجم و با محوریت شیخ مفید و سید مرتضی که با روش تحلیلی و استفاده از مطالعات کتابخانه ای مورد مطالعه قرار گرفته است. بخش اصلی ادله قرآنی اثبات حق ولایت و امامت در مکتب بغداد از دو دستۀ بدون واسطه و با واسطه تشکیل شده و دستۀ سوم ناظر به نقد مبانی تفکر رقیب است. نقادی مستندات قرآنی انگاره عصمت صحابه، نقادی استناد به آیات قرآنی برای حق خلافت خلفاء و نقد ادلۀ قرآنی حجیت اجماع امت، سه محور دستۀ سوم را تشکیل داده و در مواردی نیز به شکل جدلی به نفع امامت استدلال شده است. تفسیر این آیات در مکتب بغداد، با توجه به گسترش نگاه عقلی کلام شیعه و فضای چند قطبی بغداد، هم از حیث کمّیت و هم از جهت کیفیت و تقویت جهت تحلیلی و تفسیری، قابل ارزیابی است.
    References: 
    • اسماعيلي، مهران، 1397، «بررسي تطبيقي تفسير کلامي آيات امامت در تفاسير اثناعشريه و زيديه تا پايان دورة آل‌بويه»، آينه معرفت، ش 55، ص 63ـ80.
    • جبرئيلي، محمدصفر، ۱۳۸۹، سير تطور کلام شيعه، دفتر دوم: از عصر غيبت تا خواجه نصير طوسي، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي.
    • حسيني‌زاده خضرآباد، سيدعلي، 1395، تطورات کلام اماميه در مدرسۀ بغداد، قم، دارالحديث.
    • حلبى، ابوالصلاح تقى‌الدين، 1403ق‌، الكافي في الفقه، تحقيق رضا استادى، ‌اصفهان، كتابخانه عمومى امام اميرالمؤمنين‌.
    • رازى، ابوالفتوح حسين‌بن على‏، 1408ق‏، روض‌الجنان و روح‌الجنان فى تفسيرالقرآن، مشهد، بنياد پژوهش‌هاى اسلامى آستان قدس رضوى‏.
    • سبحاني، محمدتقي، ۱۳۹۱، «کلام اماميه؛ ريشه‌ها و رويش‌ها»، نقد و نظر، ش ۶۵، ص 5ـ37.
    • شريف مرتضى، على‌بن حسين، 1410ق‏، الشافى فى الإمامة، تحقيق عبدالزهراء حسينى،‌ تهران، موسسة الصادق‏.
    • ـــــ ، 1411ق‏، الذخيرة في علم الكلام، تصحيح احمد حسينى اشكورى، ‏قم، مؤسسة النشر الاسلامي.
    • طبرسى، فضل‌بن حسن‏، 1372، مجمع البيان، چ سوم‏، تهران، ناصر خسرو.
    • طوسى، محمدبن جعفر، 1362، تمهيد الاصول فى علم الكلام‏، تصحيح عبدالمحسن مشكوة‏الدينى، تهران، دانشگاه تهران.
    • ـــــ ، 1375ق، الاقتصاد الهادي إلى طريق الرشاد، بي‌جا، نشر كتابخانه.
    • ـــــ ، 1382، تلخيص الشافي، قم، المحبين.
    • ـــــ ، 1414ق، المفصح (در: ضمن الرسائل العشر)، قم، انتشارات اسلامى.
    • ـــــ ، بي‌تا، التبيان فى تفسير القرآن، تحقيق احمد قصيرعاملى، بيروت، دار احياء التراث العربى.
    • عابدي، احمد، ۱۳۸۴، مکتب کلامي قم، قم، زائر.
    • عطائي نظري، حميد، ۱۳۹۷، «نگاهي به ادوار و مکاتب کلامي اماميه در قرون مياني»، آينه پژوهش، ش ۱۷۱، ص 3ـ56.
    • عياشى، محمد‌بن مسعود، 1380ق، تفسير العياشي، تحقيق سيدهاشم رسولى محلاتى، تهران، المطبعة العلميه.
    • قمى، على‌بن ابراهيم، 1404ق، تفسير القمي، چ سوم، قم، دار الكتاب‏.
    • كراجكى‏، ابوالفتح محمد‌بن على، 1410ق، كنز الفوائد، قم، دار الذخائر.
    • كوفى، فرات‌بن ابراهيم، 1410ق، تفسير فرات الكوفي، تهران، مؤسسة الطبع و النشر.
    • مفيد، محمدبن محمدبن نعمان، 1431ق ـ الف، الجمل و النصرۀ لسيد العترۀ في حرب البصرۀ، تحقيق سيدعلي ميرشريفي، قم، دارالمفيد.
    • ـــــ ، 1431ق ـ ب، الارشاد، قم، دارالمفيد.
    • ـــــ ، 1431ق ـ ج، المسائل العكبريه، قم، دارالمفيد.
    • ـــــ ، 1431ق ـ د، الفصول المختاره من العيون و المحاسن، قم، دارالمفيد.
    • ـــــ ، 1431ق ـ ز، النكت الاعتقاديه، قم، دارالمفيد.
    • ـــــ ، 1431ق ـ و، الإفصاح في الإمامة، قم، دارالمفيد.
    • نوبختي، ابراهيم‌بن نوبخت‏، 1413ق، الياقوت في علم الكلام‏، قم، كتابخانه آيت‌الله مرعشى‏ نجفي.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , Ali, , Mohammad ali, , Rohollah.(2025) The Exegesis of the Verses of Imamate and Wilayat in the Theological (Kalami) Imamiya School of Baghdad with Emphasis on Sheikh Mufid and Seyyed Murtaza. Marifat, 32(2), 53-63

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Ali ; Mohammad ali ; Rohollah ."The Exegesis of the Verses of Imamate and Wilayat in the Theological (Kalami) Imamiya School of Baghdad with Emphasis on Sheikh Mufid and Seyyed Murtaza". Marifat, 32, 2, 2025, 53-63

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , A, , M, , R.(2025) 'The Exegesis of the Verses of Imamate and Wilayat in the Theological (Kalami) Imamiya School of Baghdad with Emphasis on Sheikh Mufid and Seyyed Murtaza', Marifat, 32(2), pp. 53-63

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , A, , M, , R. The Exegesis of the Verses of Imamate and Wilayat in the Theological (Kalami) Imamiya School of Baghdad with Emphasis on Sheikh Mufid and Seyyed Murtaza. Marifat, 2025; 32(2): 53-63