Ma`rifat

اعتقاد به امامت منصوص و بلافصل امیرمؤمنان شاخصۀ اصلی اعتقادی شیعه به شمار می رود. مسئلۀ اصلی این پژوهش شناسایی هندسۀ آیات مطرح شده در رابطه با این اعتقاد و تفسیر آن در اندیشۀ کلامی امامیه بغداد در قرن پنجم و با محوریت شیخ مفید و سید مرتضی که با روش تحلیلی و استفاده از مطالعات کتابخانه ای مورد مطالعه قرار گرفته است. بخش اصلی ادله قرآنی اثبات حق ولایت و امامت در مکتب بغداد از دو دستۀ بدون واسطه و با واسطه تشکیل شده و دستۀ سوم ناظر به نقد مبانی تفکر رقیب است. نقادی مستندات قرآنی انگاره عصمت صحابه، نقادی استناد به آیات قرآنی برای حق خلافت خلفاء و نقد ادلۀ قرآنی حجیت اجماع امت، سه محور دستۀ سوم را تشکیل داده و در مواردی نیز به شکل جدلی به نفع امامت استدلال شده است. تفسیر این آیات در مکتب بغداد، با توجه به گسترش نگاه عقلی کلام شیعه و فضای چند قطبی بغداد، هم از حیث کمّیت و هم از جهت کیفیت و تقویت جهت تحلیلی و تفسیری، قابل ارزیابی است.