Abstract
Feminists see women in inferior positions compared to men and call for freedom and equality to get rid of this discrimination. Following this school, some Muslim dissidents believe that due to the existence of patriarchal laws of Islam, Muslim women have been deprived of freedom, and to eliminate this discrimination, it is necessary to reduce the authority of religion in the social arena, so they started reconsidering the Islamic laws in this regard. Using the descriptive-analytical method and critical approach, the present research attempts to review and evaluate this idea. It is concluded that libertarianism, in the sense that feminists are looking for, is incompatible with the laws of the Islamic system, which are derived from divine revelation and are in accordance with human nature. In fact, the misunderstanding of some dissidents is due to a misunderstanding of Islamic teachings.
Title :بازخوانی انتقادی انگارۀ آزادیخواهی فمینیستی در جوامع اسلامی با تأکید بر دیدگاه برخی از اندیشمندان مسلمان
Abstract:
فمینیست ها زنان را در موقعیت های فرودستانه ای نسبت به مردان می بینند و برای رهایی از این تبعیض، ندای آزادی خواهی و برابر طلبی را فریاد می زنند. برخی دگراندیشان مسلمان نیز با تأسی به این مکتب بر این باور شدند که به دلیل وجود قوانین مردسالارانه دین اسلام، آزادی از زن مسلمان سلب شده و برای رفع این تبعیض نیاز به تقلیل حاکمیت دین در عرصه اجتماع است و در این راستا به بازخوانی قوانین اسلامی پرداختند. در پژوهش حاضر، با شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی و با رویکرد انتقادی، تلاش شده است این انگاره در ترازوی نقد و ارزیابی قرار گیرد. در پایان این نتیجه به دست آمده است که آزادی خواهی به معنایی که فمینیست ها در طلب آن هستند، با قوانین نظام اسلامی که برگرفته از وحی الهی و مطابق با فطرت و طبیعت انسان هاست، ناسازگار است. درواقع، سوءبرداشت برخی از دگراندیشان به دلیل درک نادرست از آموزه های اسلامی است.
اچيورک، رابرت، 1378، ليبراليسم مدرن در سراشيبي به سوي گومورا، ترجمة الهه هاشمي حائري، تهران، حکمت.
احمدي خراساني، نوشين، 1378، جنس دوم؛ نگاه مضطرب مرد ايراني به غرب و زن غربي، تهران، توسعه.
افشاريراد، مينو و علياكبر آقابخشي، 1387، فرهنگ علوم سياسي، چ دوم، تهران، چاپار.
آشوري، داريوش، 1383، دانشنامة سياسي، چ دهم، تهران، مرواريد.
بصيرنيا، غلامرضا، 1381، نسبت دموکراسي و مکتبهاي سياسي، قم، دفتر نشر معارف.
پازرگاد، بهاءالدين، 1359، تاريخ فلسفه، تهران، کتابفروشي زوار.
توحيدى، نيره، 1374، «جنس دوم؛ جنسيت، مدرنيت و دموکراسى»، جنس دوم، ش 3، ص 65ـ105.
ـــــ ، 1996م، فمينيسم، دموكراسي و اسلامگرايي، لسآنجلس، کتاب سرا.
جوادي آملي، عبدالله، 1386، تفسير انسان به انسان، تحقيق محمدحسين الهيزاده، قم، اسراء.
ـــــ ، 1391، نسيم انديشه، چ چهارم، قم، اسراء.
ـــــ ، 1393الف، زن در آينه جمال و جلال، قم، اسراء.
ـــــ ، 1393ب، فلسفه حقوق بشر، قم، اسراء.
ـــــ ، 1393ج، وحي و نبوت در قرآن، قم، اسراء.
ـــــ ، 1397، تفسير موضوعي قرآن کريم (فطرت در قرآن)، قم، اسراء.
ـــــ ، 1398، ولايت فقيه (ولايت فقاهت و عدالت)، چ نوزدهم، قم، اسراء.
حسنزاده، ابوالحسن و ديگران، 1394، «نقد و بررسي مباني فکري و شاخصههاي فمينيسم اسلامي»، انسانپژوهي ديني، سال دوازدهم، ش 34، ص 207ـ228.
حکمتمنش، غلامعباس، 1382، آزادی و زنان، تهران، گلبرگ.
داورپناه، زهرا، 1399، «فمينيسم ليبرال و حقوق ديني زنان مسلمان: مناسبات سياست، جنسيت و دين»، سياست متعاليه، ش 29، ص 297ـ318.
دولتي، غزاله و ديگران، 1388، بررسي مباني فلسفي و اخلاقي و کلامي آثار علمي فمينيسم، تهران، معارف.
دهخدا، علياکبر، 1343، لغتنامه، زيرنظر محمد معين، تهران، دانشگاه تهران.
رباني گلپايگاني، علي، 1382الف، آزادي و دموکراسي از ديدگاه اسلام و ليبراسيم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي مذاهب اسلامي.
ـــــ ، 1382ب، نقد مباني سکولاريزم، قم، مرکز مديريت حوزة علميه.
زيبايينژاد، محمدرضا و محمدتقي سبحاني، 1379، درآمدي بر نظام شخصيت زن در اسلام، قم، دارالثقلين.
ساندل، مايکل، 1374، ليبراليسم و منتقدان آن، ترجمة احمد تدين، تهران، علمي و فرهنگي.
سروش، عبدالکريم، 1379، «آزادي عادلانه»، کيان، ش 51، ص 4ـ10.
شاپيرو، جان سالوين، 1380، ليبراليسم معنا و تاريخ آن، ترجمة محمدسعيد حنايي کاشاني، تهران، مرکز.
شفيعي سروستاني، ابراهيم، 1396، جريانشناسي دفاع از حقوق زنان، قم، طه.
شهيديان، حامد، 1375، «چرا تشکل مستقل زنان؟»، سوئد، آرشيو مجله آواى زنان، ش 25.
ـــــ ، 1378، جنس دوم؛ نسبيگرايي فرهنگي و ستم جنسي، تهران، توسعه.
طباطبائي، سيدمحمدحسين، 1374، تفسير الميزان، ترجمة سيدمحمدباقر موسوي، چ پنجم، قم، جامعة مدرسين.
ـــــ ، 1388، بررسي هاي اسلامي، چ دوم، قم، بوستان کتاب.
عقدائی، نفیسه، 1396، جریانشناسی فمینیسم اسلامی و رویکرد آن به نظام خانواده، تهران، نظري.
عماره، محمد، 1388، جنبشهای آزادیبخش زنان، ترجمة عبدالظاهر سلطانی، مشهد، حافظ ابرو.
قنبري، آيت، 1383، نقدي بر اومانيسم و ليبرالسيم، قم، فراز انديشه.
قهرماني، مهوش، 1376، جامعه مدني و خانواده هستهاي، تهران، فرهنگ توسعه.
کافي، مجيد، 1382، «گذري بر فمينيسم ايراني»، به اهتمام هادي وکيلي، در: مجموعه مقالات همايش علمي اسلام و فمينيسم، مشهد، نهاد رهبري در دانشگاه فردوسي.
کشاورز، ناهيد، 1375، «فمينيسم اسلامي»، آمريکا، آرشيو اسناد اپوزيسيون ايران، راه آزادي، ش 46، ص 12ـ13.
کلیف، تونی، 1400، تاریخ سیاسی زنان: مبارزة طبقاتی و آزادیخواهی زنان، ترجمة نیکزاد زنگنه، تهران، افکار جدید.
کوئتين، آنتوني، 1374، فلسفه سياسي، ترجمة مرتضي اسعدي، تهران، به آور.
كوهي، كمال و ديگران، 1400، «فمينيسم و ليبراليسم»، در: همايش ملي پژوهشهاي نوين در حوزه علوم انساني و مطالعات اجتماعي ايران.
مصباح يزدي، محمدتقي، 1391، پرسشها و پاسخها، چ هشتم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
ـــــ ، 1394، اخلاق در قرآن، چ هشتم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
ـــــ ، 1396، نظريه حقوق اسلام، تحقيق محمدمهدى نادرى قمى و محمدمهدي كريمىنيا، چ ششم، قم، مؤسسة آموزشى و پژوهشى امام خمينى.
مطهري، مرتضي، 1367، مجموعه آثار (اخلاق جنسي)، چ سوم، تهران، صدرا، ج 19.
ـــــ ، 1367، مجموعه آثار (آزادي معنوي)، چ سوم، تهران، صدرا، ج 23.
ـــــ ، 1367، مجموعه آثار (پانزده گفتار: نجات و آزادي بشر)، چ سوم، تهران، صدرا، ج 25.
ـــــ ، 1376، گفتارهاي معنوي، تهران، صدرا.
مولرآکلين، سوزان، 1382، زن از ديدگاه فلسفه سياسي غرب، ترجمة ن، نوريزاد و مونتريال، تهران، قصيده سرا.
نفيسي، علياکبر، بيتا، فرهنگ نفيسي، تهران، خيام.
هام، مگي و سارا گمبل، 1382، فرهنگ نظريه فمينيستي، ترجمة فيروزه مهاجر و ديگران، تهران، توسعه.
Woodhead, Linda, 2003, "Feminism and the Sociology of Religion: from Gender- blindness to Endeared Difference", in The Blackwell Companion to Sociology of Religion, (ed), Richard K. Fenn, Malden, USA, Blackwell Publishing.
, , , Mohammad ali.(2024) A Critical Review of Feminist Libertarianism in Islamic Communities with Emphasis on the Views of some Muslim Thinkers. Marifat, 32(5), 81-90
; Mohammad ali ."A Critical Review of Feminist Libertarianism in Islamic Communities with Emphasis on the Views of some Muslim Thinkers". Marifat, 32, 5, 2024, 81-90
, , , M.(2024) 'A Critical Review of Feminist Libertarianism in Islamic Communities with Emphasis on the Views of some Muslim Thinkers', Marifat, 32(5), pp. 81-90
, , , M. A Critical Review of Feminist Libertarianism in Islamic Communities with Emphasis on the Views of some Muslim Thinkers. Marifat, 2024; 32(5): 81-90