Ma`rifat

وحدت یا کثرت هستی همواره مورد توجه اندیشمندان بوده است که برای تبیین آن تلاش‏های فراوانی انجام داده‏اند. افلوطین از نظریه وحدت هستی جانبداری کرده است و از میان متفکران اسلامی می‏توان به عرفای مسلمان به ویژه صدرالدین قونوی اشاره کرد که تبیین روشنی از وحدت ارئه داده‏اند. هدف از این نوشتار، یافتن شواهدی مبنی بر هماهنگی این دو نظام وحدت‏انگار، یعنی نظام فلسفی افلوطینی و عرفانی، می‏باشد. افلوطین همانند عارفان مسلمان معتقد است: «او» فوق هر تعینی است و به دلیل عدم تناهی و تمایز احاطی که دارد، در همه اشیا و در عین حال، ورای آنهاست. هستی در عین وحدت کثیر است و کثرات سایه و یا تجلّی حق هستند. توحید عرفانی و افلوطینی را نباید با پنتئیسم یکی شمرد. این مقال با رویکرد نظری و اسنادی به تحلیل موضوع مزبور در آثار عارفان مسلمان می‏پردازد.