Ma`rifat

 دومین مناجات امام سجاد علیه‏السلام در قالب مناجات «خمس عشر»، مناجات شاکین است که بر سه محور نفس، شیطان و قلب متمرکز است. این بخش به بازشناسى مفهوم، ماهیت و ویژگى‏هاى نفس امّاره مى‏پردازد. نفس امّاره، عاملى است که انسان را به تأمین امیال پست وامى‏دارد و مانع از شکوفایى استعدادها و ابعاد متعالى در وجود انسان شده، در نتیجه، مانع از نیل او به کمال اصیل انسانى مى‏شود. همه خواسته‏ها و تمایلات نفس انسانى بد و ناپسند نیستند، بلکه این تمایلات و خواست‏ها نعمت خدادادى محسوب مى‏شوند و باید انسان به آنها جهت خدایى داده و بر اساس ضوابط عقلى و دینى از آنها بهره گیرد. اما از آن جهت که نفس امّاره، انسان را به گناه و معصیت وادار مى‏کند، و موجب مى‏شود انسان حقوق و خواست‏هاى خدا و حقوق دیگران را زیر پا نهد و او را به ورطه انحطاط و فساد سوق مى‏دهد، «امّاره بالسوء» نام گرفته است. در کلام امام سجّاد علیه‏السلام، نفس امّاره داراى ده ویژگى برجسته است که در این بخش به آنها پرداخته مى‏شود.