تأثیر و اهمیت وجدان کارى بر فقرزدایى و امنیت ملى
Article data in English (انگلیسی)
تأثیر و اهمیت وجدان کارى بر فقرزدایى و امنیت ملى
رستم درخشان
چکیده
پیشرفت و رشد اقتصادى کشورها از نظر سرمایه گذارى و طرح ریزى براى توسعه و فعالیت هاى مشابه، در گرو تأمین امنیت است. کشورى داراى امنیت است که زمان صلح، مجبور به فدا کردن منافع حیاتى و راهبردى خود نباشد و در صورت وقوع جنگ، منافع حیاتى خود را با پیروزى در جنگ حفظ کند.
وجدان کارى، که ریشه اصلى فقرزدایى محسوب مى شود، بهرهورى و درآمد ملى را افزایش داده، منجر به رشد و توسعه اقتصادى مى شود. از دیگر تأثیرات وجدان کارى، توجه هرچه بیش تر به تحقیقات نظامى و در نتیجه، افزایش بودجه مربوط به آن مى باشد که این مهم، دستیابى به فناورى برتر نظامى را در پى خواهد داشت. با افزایش قدرت نظامى، احتمال حمله به کشور کاهش یافته و یا در صورت وقوع جنگ، کشور به پیروزى کامل در صحنه نبرد دست مى یابد. مجموعه این عوامل موجب افزایش رفاه و امنیت ملى مى گردد.
بدین ترتیب، یکى از مهم ترین شیوه هاى حراست از امنیت ملى، افزایش قدرت واحدهاى سیاسى از طریق رشد اقتصادى و قابلیت هاى رهبرى نظام سیاسى است که مؤثرترین عوامل دستیابى به آن، افزایش وجدان کارى و اطاعت از رهبرى نظام سیاسى به منظور تحقق بخشیدن به هماهنگى و وحدت براى رسیدن به سطح بالایى از رشد اقتصادى و امنیت ملى است.
مقدمه
فقر یکى از مهم ترین عواملى است که امنیت ملى واحدهاى سیاسى را به خطر مى اندازد. همچنین وابستگى کشور به قدرت هاى بزرگ در زمینه هاى فناورى، اقتصادى و فرهنگى، تهدیدى جدى بر علیه امنیت ملى به شمار مى آید. بدون امنیت، هیچ برنامه اى در داخل کشور قابل اجرا نیست. پیشرفت و رشد اقتصادى کشور از نظر سرمایه گذارى، طرح ریزى براى توسعه و فعالیت هاى مشابه، در گرو تأمین امنیت است. حتى در صورت محفوظ بودن تمامیت ارضى و استقلال و حاکمیت یک کشور، وجود تهدیداتى جدى همچون فقر و وابستگى اقتصادى، مى تواند فعالیت بخش هاى مختلف سیاسى و اجتماعى آن کشور را مختل نموده، دستخوش آشوب و ناامنى نماید.
تحقیق در خصوص شیوه هاى حراست از امنیت ملى، مستلزم بررسى و مطالعه دقیق دیدگاه هاى روابط بین الملل و حقوق بین الملل در این زمینه مى باشد. اما از آن جا که در این مختصر، مجال پرداختن به همه آن ها نیست، تنها به یکى از مهم ترین شیوه هاى حراست از امنیت ملى که موجب افزایش وجدان کارى و اطاعت از رهبرى نظام سیاسى است، اشاره مى شود. وجدان کارى موجب افزایش رشد اقتصادى و در نتیجه افزایش قدرت واحدهاى سیاسى و نیز امنیت ملى مى گردد.
این مقاله، ابتدا تعاریفى از وجدان کارى، فقر و امنیت ملى را ارائه مى نماید، سپس به تشریح تأثیر وجدان کارى بر فقرزدایى و امنیت ملى مى پردازد و در نهایت، نتیجه گیرى مى کند.
تعاریف
تعریف وجدان
وجدان کارى عبارت است از: «درست انجام دادن کار درست»1 وجدان کارى، حسى اخلاقى است که خوب و تمام را از ناپسند و ناقص تمیز داده،به انجام خوب و تمام گرایش داشته و از انجام ناپسند و ناقص پرهیز مى کند.
وجدان کارى را مى توان وضعیتى دانست که در آن افراد جامعه در مشاغل گوناگون، تلاش مى نمایند کارهاى محوله را به بهترین وجه و به طور دقیق و کامل انجام دهند. وجدان کارى از درون انسان را هدایت مى کند تا نسبت به استحکام یک کار و صحت و دقت انجام کار حساس بوده و فرد را به انجام وظایف مورد انتظار وادارد.
تعریف فقر
فقر در کتاب هاى لغت به معناى «نیاز و احتیاج انسان» آمده است و معمولاً زمانى به عنوان مشکل و معضل جلب نظر مى کند که با عدم ارضاى آن، براى انسان مشکلات روحى و جسمى پدید آید و روند زندگانى عادى او دچار اختلال شود. فقر به منزله ناتوانى انسان در برآورده ساختن نیازمندى هاى بنیادى خود است که بر تندرستى، چگونگى فرهنگ خانواده و امکانات تحصیلى اثر منفى مى گذارد.
مطمئناً کلمه فقر به طور عام، لفظى نسبى است; به این معنا که، حتى در کشورهاى توسعه یافته، کسانى که در طبقه پایین جامعه قرار دارند; یعنى آن هایى که از امکانات کم ترى برخوردارند، خود را نسبت به طبقات بالا، فقیر احساس مى کنند. نکته قابل ملاحظه، تفاوت بین فقیر در کشورهاى توسعه یافته و فقیر در کشورهاى در حال توسعه است. بنابراین، در بحث از فقر، به عنوان یک مسأله مطرح شده درتوسعه اقتصادى، مفهوم نسبى آن موردنظر نیست، بلکه منظور از فقر، فقر مطلق مى باشد.
در اصطلاح اقتصادى، فقیر مطلق کسى است که از درآمد لازم براى به دست آوردن حداقلِ غذا (براى حفظ سلامتى جسمى)، مسکن، حداقلِ لوازم ضرورى خانه، پوشاک، بهداشت، آموزش در حد کسب سواد، آب سالم، حداقلِ انرژى براى گرم شدن، و حداقلِ تفریح براى حفظ سلامت روحى برخوردار نباشد.
طبق آمار سال 1975 بانک جهانى، حدود 40% از کل جمعیت کشورهاى جهان سوم در فقر مطلق به سر مى بردند.2
اکنون 25 درصد از مردم جهان در فقر و محرومیت زندگى مى کنند; 30% بى سوادى به دلیل فقر است; سالانه 200 میلیون نفر به جمع فقیران اضافه مى شود.
کشورهاى صنعتى مانع ورود فناورى به کشورهاى فقیر مى شوند و محصولات آن ها با موانع گمرکى، روانه بازارهاى جهانى مى گردد. همین امر موجب شکاف هرچه بیش تر بین کشورهاى صنعتى و در حال توسعه در سطح جهانى شده است. فقر و آثار منفى آن ساخته و پرداخته مستقیم و غیرمستقیم کشورهاى صنعتى و ثروتمندان جهان است، که تهدیدى براى صلح و امنیت جهانى محسوب مى شود.3
تعریف امنیت ملى
اصولاً امنیت پدیده اى ادراکى، احساسى و نسبى است. برخى از اندیشمندان براى امنیت ملى دو وجه قایل شده اند: یکى جنبه خاص و دیگرى جنبه عام.
اگر منظور از امنیت، حفظ صیانت کشور و یا به عبارتى، حفظ وجود خود باشد، آن را امنیت به معناى خاص مى گویند. این جنبه شامل موارد و پدیده هاى زیر است:
الف. حفظ جان مردم;
ب. حفظ تمامیت ارضى;
ج. حفظ نظام سیاسى ـ اقتصادى;
د. حفظ استقلال و حاکمیت کشور.
امنیت ملى به معناى عام یعنى آسوده شدن از بیم تهدیدات جدى خارجى نسبت به منابع حیاتى و اساسى مملکت. به عبارت دیگر، امنیت عام بدین معناست که یک کشور ارزش هاى حیاتى خود را از تهدیدات جدى دور نگه دارد.4
کشورى داراى امنیت است که در زمان صلح، مجبور به فدا کردن منابع حیاتى و راهبردى خود نباشد و در صورت وقوع جنگ، منابع حیاتى خود را با پیروزى در جنگ حفظ کند. از سوى دیگر، هرچه قدرت انسان (فرد،گروه،جامعه) افزایش یابد، احتمال حمله به او کاهش مى یابد.
بدین ترتیب، داشتن امنیت نسبى مستلزم داشتن قدرت در یک واحد سیاسى است و از عوامل مهم تشکیل دهنده قدرت یک واحد سیاسى، قابلیت هاى مدیریتى و رهبرى نظام سیاسى، قدرت نظامى، رشد اقتصادى، مساحت و موقعیت جغرافیایى و ایدئولوژى مى باشد.
ارتباط وجدان کارى با فقرزدایى و امنیت ملى
اگر در کشورى با موقعیت جغرافیایى مناسب و منابع طبیعى فراوان ـ که از عوامل تشکیل دهنده قدرت است ـ مدیریتى نادرست و وجدان کارى ضعیفى وجود داشته باشد، احتمال تجاوز بیگانگان افزایش مى یابد. از سوى دیگر، اگر ملتى نتواند با فرهنگ و وجدان کارى قوى و مطلوب، امور داخلى خود را مقتدرانه اداره و از منابع و امکانات خود به نحو مطلوب استفاده نماید، قطعاً در صحنه بین الملل روز به روز از کشورهاى توسعه یافته فاصله خواهد گرفت یا در وضعیت توسعه نیافتگى باقى خواهد ماند. در چنین حالتى، بروز فقر و وابستگى به کشورهاى صنعتى امرى حتمى خواهد بود; استعمارگران به راه هاى گوناگون، اقتصاد آن کشور را آشفته ساخته و امنیت ملى آنان را تهدید خواهد کرد.
به هر حال، کشورهاى صنعتى، با توسعه فقر و گرسنگى و وابستگى فنى، اقتصادى در جهان سوم، سیاست اقتصادى، فرهنگى خود را در کشورهاى ضعیف و فاقد انسجام و یکپارچگى، اعمال مى کنند و امنیت ملى آنان را به مخاطره مى اندازند.
وجدان کارى ریشه اصلى فقرزدایى محسوب مى شود. وجدان کارى بهرهورى را افزایش داده، منجر به رشد و توسعه اقتصادى مى گردد. همچنین موجب افزایش درآمد ملى، بودجه امور اجتماعى ـ فرهنگى و به تبع آن، افزایش رفاه مردم مى شود. از سوى دیگر، با وجدان کارى، بودجه تحقیقات نظامى افزایش یافته و امکان دست یابى به فناورى برتر و حساس نظامى میسّر مى گردد. با افزایش قدرت تهاجمى ـ تدافعى، احتمال حمله به کشور کاهش مى یابد و در صورت بروز جنگ نیز کشور به پیروزى کامل در صحنه نبرد دست مى یابد.
براى سازماندهى آحاد مردم براى رفع فقر و افزایش امنیت ملى، ایجاد، نگهدارى و گسترش و تقویت «سازمان وجدانى» یکى از مؤثرترین عوامل خواهد بود. سازمان وجدانى، سازمانى با آرمان مشترک در میان اعضاست که اعتماد اعضا به یکدیگر در بالاترین حد ممکن است و افراد با تمام قوا در راستاى رسیدن به مأموریت سازمان قدم برمى دارند. یکى از مشهورترین نمونه هاى سازمان وجدانى در ایران، که در تاریخ توسعه بى نظیر است، تشکیل جهاد سازندگى به فرمان رهبر کبیر انقلاب امام خمینى(قدس سره) بود.
ضرورت تشکیل جهاد سازندگى از آن جا ناشى مى شد که نظام تشکیلات ادارى و مؤسسات رژیم شاه براساس خدمت رسانى به بیگانگان و به مقدار کمى بر جوامع شهرى بنا شده بود و در این تشکیلات براى رفع فقر و مشکلات و تأمین نیازمندى هاى قشر عظیم و زحمتکش روستایى چیز قابل توجهى پیش بینى نشده بود.
کارکنان جهاد سازندگى علاوه بر رشادت ها، تلاش ها و کوشش هاى خستگى ناپذیر در طول جنگ تحمیلى، میلیون ها انسان را به طور اساسى از مشکلات بهداشتى، تحصیلى و معیشتىِ به جا مانده از رژیم وابسته شاهنشاهى نجات داد و برگ سبزى را در تاریخ توسعه انقلاب اسلامى به ثبت رساند.
این سازمان وجدانى نشان داد که اگر مردم با در نظرگرفتن رضایت خدا و مردم و با اطاعت از رهبرى نظام سیاسى با وجدان کارى قوى و مطلوب خدمت نمایند، قطعاً ریشه فقر خشک خواهد شد و کشور از خط وابستگى و ناامنى خارج و به سوى رفاه و امنیت ملى قدم خواهد گذاشت.
نتیجه گیرى
وجدان کارى که به معنى درست انجام دادن کار درست تعبیر شده است، به همراه پیروى از رهبر نظام سیاسى، عوامل تشکیل دهنده قدرت یک واحد سیاسى را تحت تأثیر مثبت قرار داده و با بهره گیرى مطلوب از امکانات بالفعل و بالقوه موجود، منجر به افزایش رشد و توسعه اقتصادى مى گردد و از راه هاى متعدد، قدرت واحدهاى سیاسى را افزایش مى دهد. بدین ترتیب، رفاه و امنیت ملى به طور نسبى افزایش مى یابد.
اگر آحاد مردم عوامل تشکیل دهنده قدرت یک واحد سیاسى را دقیقاً مدنظر قرار دهند و مسؤولان نیز در کلیه مکان هاى کارى و آموزشى این نگرش را در افراد تقویت نمایند، مى توان به افزایش رفاه و امنیت ملى در جامعه امیدوار بود.
-
پى نوشت ها
1ـ ناصر میرسپاسى، مدیریت منابع انسانى (مجموعه مقالات)، تهران، انتشارات شروین، 1376، ص 24
2ـ محمد روزبهان، مبانى توسعه اقتصادى، چاپ مشعل آزادى، 1371، ص 185ـ 186
3ـ تحقیق بانک جهانى که در اخبار ساعت 14 روز 18/4/81 شبکه اول سیماى جمهورى اسلامى ایران پخش شده است.
4ـ على اصغر جمراسى فراهانى، بررسى مفاهیم نظرى امنیت ملى، انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتى، 1374، ص 10
5ـ همان، ص 97
اقتصاد متکى و واردات
کاهش تولیدات کشاورزى
محدود شدن بازار کار
ازدیاد تقاضاى کار
مهاجرت از روستا به شهر
تهدیدات امنیت ملى
بى نظمى و نارضایتى عمومى
افزایش تعداد کارمندان
ازدیاد بیکارى
گسترش و توسعه فقر
کاهش قدرت دولت جهت سرمایه گذارى در صنایع مادر و تولیدى
اعمال سیاست هاى استعمارى نظیر مصرف کالاهاى لوکس، خرید تسلیحات، ایجاد صنایع مونتاژ
جدول شماره 2: تأثیر و اهمیت وجدان کارى بر رفاه و امنیت ملى
وجدان کارى قوى و مطلوب
افزایش تولیدات و خدمات از لحاظ کمى و کیفى
رشد و توسعه اقتصادى
افزایش درآمد ملى
افزایش بودجه امور اجتماعى
افزایش بودجه تحقیقات
توسعه فناورى نظامى
توسعه فناورى عادى (غیرنظامى)
افزایش رفاه مردم
افزایش قدرت تدافعى و تهاجمى
پیروزى کامل در صحنه نبرد
(در صورت بروز جنگ)
کاهش احتمال حمله
به کشور
افزایش رفاه و امنیت ملى
