گزارشى از اولین نشست علمى گروه روان شناسى مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى (ره)

این نشست در تاریخ 21/7/83 در تالار مؤسسه امام خمینى (ره) برگزار گردید. پس از تلاوتى از آیاتى چند از قرآن کریم، حجت الاسلام و المسلمین سیدمحمّد غروى مدیر محترم گروه روان شناسى گزارشى از فعالیت هاى علمى و پژوهشى گروه ارائه نمودند، ایشان فرمودند: در این نشست فارغ التحصیلان گروه روان شناسى و دانش پژوهان مقطع کارشناسى و کارشناسى ارشد و دانشجویان دکترى این گروه در مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى (ره) شرکت دارند. امیدواریم که این گونه نشست ها را به طور مستمر دست کم در هر سال دو بار برگزار شود. در این نشست، 14 مقاله ارائه شده است که سه مقاله از میان آن ها انتخاب شده و در این نشست ارائه خواهد شد. یک سخنرانى هم خواهیم داشت.

1. نیازهاى متقابل روان شناسى و حوزه علمیه: حجة الاسلام على ابوترابى

در دانش جدید روان شناسى مباحثى از جمله رابطه دین و بهداشت روانى و نفش مثبت دین در روان شناسى مطرح شده و رشته هاى جدیدى نیز پیدا شده اند که رابطه روان شناسى و دین را بررسى مى کند. این رویکرد کاملا متفاوت با نگرش منفى اولیه روان شناسى نسبت به دین مى باشد.

اولین کارى که حوزه علمیه مى تواند انجام دهد، تحول در مبانى، هدف، روش و نگرش، ما نسبت به انسان مى باشد، اگر چنین تحولى صورت گیرد، تحول عظیمى در این رشته پدید خواهد آمد. مثلا اگر ما انسان را لوح نانوشته اى بدانیم که همه آنچه در طول زندگى انسانى بدان مى رسد اکتسابى است و یا اینکه انسان آن گونه موجودى است که غربى ها مى گویند. اگر واقعاً این را باز کنیم، باب جدیدى در روان شناختى خواهد بود.

یا مثلا آثار دعا و یا قرآن بر روان آدمى و اینکه این ها تأثیر شدیدى روى بدن و جسم و روان دارد. این بحث جدیدى است که باب جدیدى را در ر وان شناسى باز مى کند.

به کارگیرى روان شناسى در تبلیغ ـ روان شناسى و به کارگیرى آن در فهم مشکلات روانى مردم بهره گیرى از آموزه هاى روان شناسى براى حل مشکلات روحى و روان مردم ـ حل وسواس فکرى مردم توسط روحانیون مبلغ ـ به کارگیرى روان شناسى در اثبات عقاید مردم و حتى حقانیت مکتب تشیع ـ مشاوره به طلاب و حوزویان ـ روان شناسى و برنامه ریزى کلان فرهنگى نظام اسلامى ـ تدوین کتب درسى بر اساس یافته هاى روان شناسى در حوزه هاى علمیه و کاهش دوره هاى تحصیلى از جمله زمینه ها و بسترهاى مناسب و نیازهاى متقابل علم روان شناسى و حوزه هاى علمیه است.

2. آثارروانى اجتماعى روزه: آقاى على رضا شیخ شعاعى

مطالب این نوشتار در دو بخش مجزا تنظیم شده است:

1. آثار و فواید روانى روزه; 2. آثار اجتماعى روزه دارى.

در بخش اول، نویسنده پس از نقل روایاتى که به تأثیر روزه در سلامت روانى انسان اشاره دارد، مختصراً به معرفى سه عامل عمده ناراحتى هاى روانى (اضطراب، وسواس، و افسردگى) و سپس به بیان چگونگى تأثیر روزه در درمان یا پیشگیرى از آن ها پرداخت.

در بخش دوم، پس از ملاحظه احادیث و روایاتى که به آثار اجتماعى روزه اشاره دارد، به بحث تأثیرات روزه در سلامت جامعهوبهبود روابط اجتماعى در ذیل چهار عنوان پرداخته است:

1. روزه، ایمان مذهبى، و پویایى جامعه; 2. روزه، صبر، و بهبود روابط اجتماعى; 3. روزه، پدیده همنوایى، و هنجارسازى مذهبى; 4. روزه، رفتارهاى حمایتى، و سلامت جامعه.

3. اهمیت پرداختن به روان شناسى در حوزه: حجة الاسلام محمدرضا حاتمى

محقق فوق درصدد بود که با فهرست نمودن مباحثى موضوع بالا را به اجمال و مختصر مورد اشاره قرار دهد. بدین جهت ابتدا با اشاره به همه جانبه بودن دین مبین اسلام و تأکید و ترغیب آن به علومى که به نوعى در سرنوشت فرد و جامعه نقش دارند، متذکر این نکته شد که دانشمندان مسلمان نیز خویش را ملزم به تدوین علوم مختلف در مقام نظر کرده اند و آثار گران بهایى را به جهان عرضه نموده اند.

پس از این بحث، به جهان بینى علمى حاکم بر دانشگاه هاى مغرب زمین، که به جنبه کاربردهاى علوم و تجربى بودن تأکید داشتند، و سپس با بیان اینکه جهان بینى مذکور ناقص مى باشد، به بررسى جایگاه روان شناسى در دنیاى معاصر و نقل دیدگاه هاى مختلف در مورد روان شناسى اشاره مى کردند و سرانجام دیدگاهى که بیشتر منطبق با واقع است را معرفى نمودند.

این مقاله در ادامه به رابطه علوم حوزوى با روان شناسى پرداخت و به این نکته تأکید داشت که این دو مى توانند با یکدیگر رابطه و تعامل خوبى داشته باشند و سرانجام مقاله با بحثى تحت عنوان پیشنهاد عملى به روان شناسان حوزوى پایان یافت.

4. مناسبات دین و روان شناسى: سخنرانى حجة الاسلام آقاى دکتر مسعود آذربایجانى

ایشان عنوان بحث خود را در خصوص کاربرد روان شناسى در دین در دو محور: 1) تحلیل روان شناختى مفاهیم و آموزه هاى دینى; 2) کاربرد دین در نهادهاى دینى مطرح نمودند و به تفصیل پیرامون این موضوع سخنانى ایراد کردند.

5. برگزارى نشست علمى:

در پایان این نشست علمى، میزگردى با حضور آقایان حجج اسلام استاد غروى، صفورایى، آذربایجانى و دکتر غبارى بُناب برگزار گردید. موضوع این میزگرد با محوریت کاربردهاى روان شناسى در حوزه هاى علمیه با محورهاى کاربرد روان شناسى در اصلاح رفتارهاى فردى و

اجتماعى و نیز کاربرد روان شناسى در خانواده مطرح گردید.