معرفت

سرمقاله

1. از زمانی که بشر به تأمّل راجع به گزاره ها و بیانات مرتبط با عالم الوهی پرداخته، همواره در ذهن او این پرسش جریان داشته است که آیا اساساً با زبان متعارف انسانی می توان راجع به امر الوهی سخن گفت؟ و آیا این زبان توان اثبات چیزی نسبت به ذات الهی و عالم الوهی دارد؟ ماحصل این تلاش فکری ارائه نظریات و دیدگاه های گوناگونی همچون نگاه سلبی یا تمثیلی و ... است که امروزه شاهد آنها در مباحث مختلف دین پژوهی هستیم. به هر تقدیر زبان دین امروزه از جذاب ترین مباحث در این عرصه می باشد.

2. بررسی رابطه میان اخلاق و دین، یکی دیگر از مباحث دین پژوهی معاصر است که در آن تلاش بر این است که سازگاری و یا عدم سازگاری این دو در مرحله اول و ابتنای یکی بر دیگری در مرحله دیگر، نشان داده شود. در این عرصه، کانت یکی از فیلسوفانی است که با تفکیک میان عقل عملی و نظری، به اخلاق اهمیتی مبنایی داده و کوشش می کند از طریق اخلاق به دین و الهیات راهی باز کند.

3. قرن بیستم را می توان بستر گسترش تأمّل بر محور ماهیت تجربه دینی و نقش آن در اندیشه دینی دانست. در این زمینه به شکلی مستمر، نگاه هایی تازه و جدید و بررسی های نو انجام می گیرد که شایسته است هم نگاه های سنّتی راجع به این موضوع موردنظر قرار گیرد و هم رویکردهای متأخرتر.

4. انسان از آغاز با دین و دین داری عجین بوده و به تعبیری بهتر، دین و دین داری فطری اوست. با وجود این، در میان اقوام و ملل، ادیان و آئین های مختلف و گاه متناقضی مشاهده می گردد. سؤال این است که آیا می توان در میان این ادیان و آیین های گوناگون و گاه متناقض وجه وحدتی را یافت و آنها را از لحاظی دارای محوری یگانه در نظر گرفت؟ آیا تلاش هایی که در این عرصه انجام گرفته به نتیجه قابل اعتنا رسیده است یا خیر؟

5. در مباحث حیات پس از مرگ، رویکردهای مختلفی ارائه گردیده است. عده ای اساساً منکر حیات پس از مرگ بوده و سعی می کنند انسان را موجودی صرفاً مادی بدانند که با پایان یافتن زندگی دنیوی اش دیگر زندگی او به آخر می رسد و اثری از وجود او باقی نمی ماند. در مقابل، عده کثیری بر این باورند که برای آدمی حیاتی پس از مرگ وجود دارد. البته این عده نیز گاه حیاتی شخصی برای انسان در نظر می گیرند و عده ای نیز حیاتی غیر شخصوار. به هر تقدیر، بررسی این مطلب که قبل از بعثت پیامبر نگاه اعراب حجاز به بحث معاد و حیات پس از مرگ چگونه بوده است نیز از ارزش خاص به خود برخوردار است.

دبیرگروه دین شناسی