معرفت، سال بیست و سوم، شماره هشتم، پیاپی 203، آبان 1393، صفحات 105-

    سنجش تولیدات علمى مرتبط با آثار و اندیشه ‏هاى علّامه طباطبائى نمایه ‏شده در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام (ISC)

    نوع مقاله: 
    ترویجی
    نویسندگان:
    فروغ رحیمی / *دانشجوی دکتری - علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه خوارزمی / frahimi@isc.gov.ir
    چکیده: 
    پژوهش پیش‏رو به بررسى تولیدات علمى مرتبط با آثار و اندیشه‏هاى علّامه طباطبائى در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام مى ‏پردازد. در طول سال‏هاى 1378 تا 1392 تعداد 208 مدرک با نرخ رشد 5/23 درصد در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام نمایه شده است و تنها 17 مقاله از 208 مقاله نمایه‏ شده در ISC موفق به دریافت استناد شده‏اند و در مجموع، تعداد 21 استناد دریافت کرده‏اند. مطالعه آثار مرتبط با علّامه طباطبائى نشان داد که تولیدات مرتبط با علّامه طباطبائى در 70 حوزه موضوعى فرعى قرار دارد. از میان پژوهشگران و محققان آثار علّامه طباطبائى 12 نفر داراى حداقل 3 مقاله و بیشتر بودند؛ بررسى مؤسسات همکارى‏کننده در تولید علم آثار و اندیشه‏ هاى علّامه طباطبائى نشان مى‏دهد که پژوهشگران این حوزه از 105 مؤسسه با یکدیگر همکارى داشته‏اند. در این میان، دانشگاه علّامه طباطبائى، دانشگاه اصفهان و دانشگاه تهران در صدر این همکارى‏ها قرار دارند. مجلات «پژوهش دینى»، «قبسات» و «قرآن شناخت» بیشترین آثار مرتبط با اندیشه‏ هاى این اندیشمند قرن را به چاپ رسانده ‏اند.  
    Article data in English (انگلیسی)
    متن کامل مقاله: 

    سال بیست و سوم ـ شماره 203 -آبان 1393

    فروغ رحیمى :  مربی پژوهشی مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری. frahimi@isc.gov.ir

    دریافت: 29/2/93               پذیرش: 21/6/93

    چکیده

    پژوهش پیش‏رو به بررسى تولیدات علمى مرتبط با آثار و اندیشه‏هاى علّامه طباطبائى در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام مى ‏پردازد. در طول سال‏هاى 1378 تا 1392 تعداد 208 مدرک با نرخ رشد 5/23 درصد در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام نمایه شده است و تنها 17 مقاله از 208 مقاله نمایه‏ شده در ISC موفق به دریافت استناد شده‏اند و در مجموع، تعداد 21 استناد دریافت کرده‏اند. مطالعه آثار مرتبط با علّامه طباطبائى نشان داد که تولیدات مرتبط با علّامه طباطبائى در 70 حوزه موضوعى فرعى قرار دارد. از میان پژوهشگران و محققان آثار علّامه طباطبائى 12 نفر داراى حداقل 3 مقاله و بیشتر بودند؛ بررسى مؤسسات همکارى‏کننده در تولید علم آثار و اندیشه‏ هاى علّامه طباطبائى نشان مى‏دهد که پژوهشگران این حوزه از 105 مؤسسه با یکدیگر همکارى داشته‏اند. در این میان، دانشگاه علّامه طباطبائى، دانشگاه اصفهان و دانشگاه تهران در صدر این همکارى‏ها قرار دارند. مجلات «پژوهش دینى»، «قبسات» و «قرآن شناخت» بیشترین آثار مرتبط با اندیشه‏ هاى این اندیشمند قرن را به چاپ رسانده ‏اند.

     

    کلیدواژه ‏ها: علّامه طباطبائى، تولیدات علمى، سنجش علم، پایگاه استنادى علوم جهان اسلام.

     


    مقدمه

    توسعه پایدار، دستاورد عوامل گوناگونى است که به منظور دستیابى به آن، باید زیرساخت هاى لازم در کشور ایجاد شود. بى شک، یکى از اصلى ترین زیرساخت هاى لازم براى دستیابى به این هدف، افزایش میزان تولیدات علمى است (امامى، 1386). اهمیت تحقیق و پژوهش در دنیاى امروز به حدى است که در ارزیابى کارنامه علمى هر کشور، میزان ارائه مقالات تحقیقاتى و پژوهشى در محافل علمى در نظر گرفته مى شود (احقرى، ملکى و نجات، 1388). انتشار و نمایه شدن مقالات یکى از مهم ترین شاخص هاى تحقیق و توسعه شناخته شده است (عصاره و معرفت، 1384). سنجش و پایش علم در حوزه ها و موضوعات گوناگون به دلایل مختلف در مراکز و دانشگاه ها مورد توجه و تأکید قرار گرفته است. امکان آگاهى از وضعیت موجود، مقایسه حوزه هاى موضوعى ودانشگاه هاى مختلف با یکدیگر و تلاش براى ارتقاى وضعیت علمى از جمله این دلایل هستند (هدهدى نژاد،زاهدى واشرفى ریزى، 1391).

    با شکل گیرى ارتباطات علمى جدید در دنیاى کنونى، مرز بین علوم مختلف به واسطه ظهور و تشکیل حوزه هاى علمى میان رشته اى برداشته شده و این تحول باعث پراهمیت شدن ترسیم ساختار علم شده است. در ایران نیز با شروع جنبش نرم افزارى و فرمایش مقام معظم رهبرى و مطرح شدن بحث هایى همچون نقشه جامع علمى کشور، ترسیم نقشه علمى و بررسى تولیدات علمى دانشگاه هاى کشور در زمره اولویت هاى مهم پژوهشى قرار گرفت.

    عظمت علمى استاد فرزانه، علّامه طباطبائى، داراى ابعاد مختلف شناخته شده و گاه ناشناخته، حتى در مجامع علمى است و پى بردن به جنبه هاى مختلف شخصیتى این اندیشمند کم نظیر، به گونه اى مفصل، کارى است بس دشوار و نیازمند به یارى بسیار، که از عهده این نوشتار خارج است. این مقاله قصد دارد تا با تحلیل آثار علمى منتشرشده و مرتبط با آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى در نمایه استنادى علوم جهان اسلام، گوشه هایى از رویکرد سایر نویسندگان به آثار ایشان را بررسى و تحلیل نماید.

    بیان مسئله

    با بررسى تولیدات علمى یک حوزه موضوعى، نقاط ضعف و قوت آن حوزه مورد تجزیه و تحلیل قرار مى گیرند، اولویت هاى پژوهشى کشور در آن حوزه شناسایى و برنامه ریزى ها و سیاست گذارى هاى آینده بر اساس آن انجام مى شود. رسیدن به اهداف سند چشم انداز مستلزم شناخت وضعیت علمى موجود و ارزیابى تولیدات علمى، مؤسسات تحقیقاتى، مراکز آموزش عالى و فناورى و دستاوردهاى دانشمندان و محققان است. در این زمینه، استفاده از مطالعات علم سنجى به عنوان یکى از کارآمدترین شیوه هایى که مى توان با آن وضعیت کلى علم و پژوهش کشور را نشان داد و بر اساس آن، براى آینده اى بهتر و رسیدن به توسعه اى پایدار تلاش کرد، حایز اهمیت است. با عنایت به تأکیدات مقام معظم رهبرى در خصوص لزوم تبدیل علم گرایى به گفتمان مسلط جامعه و رسیدن به رتبه اول علمى منطقه، توجه ایشان به ترسیم نقشه جامع علمى کشور و نگاه متوازن به رشته هاى علمى دانشگاه هاست (همشهرى، 23 مرداد 1385). در همین زمینه، پژوهش پیش رو به بررسى تولیدات علمى مرتبط با آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام مى پردازد.

    اهداف تحقیق

    هدف این پژوهش بررسى تولیدات مرتبط با آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى در طول سال هاى 1378 تا 1392 در نمایه استنادى علوم جهان اسلام (زبان فارسى) است. مطالعه تعداد کل مقالات منتشرشده آن حوزه، دانشمندان پرتولید، حیطه هاى موضوعى پرتولید و کم تولید، کل استنادهاى دریافت شده، میزان همکارى و ارتباط علمى بین دانشمندان آن حوزه از مؤسسات و دانشگاه هاى مختلف، از جمله اهداف فرعى پژوهش پیش رو مى باشد.

    سؤالات تحقیق و پیشینه پژوهش

    موارد ذیل، از جمله مسائلى هستند که تحقیق حاضر درصدد پاسخ گویى به آنها برآمده است:

    1. تعداد کل مقالات منتشرشده مرتبط با آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام (ISC) و میزان استنادهاى دریافتى؛

    2. رتبه بندى حوزه هاى موضوعى کلى و فرعى مرتبط با آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى از نظر تعداد انتشارات علمى در ISC؛

    3. شناسایى نویسندگان پرتولید مرتبط آثار و اندیشه هاى با علّامه طباطبائى در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام؛

    4. بررسى نرخ رشد سالانه انتشارات علمى مرتبط با آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى در ISC؛

    5. همکارى علمى بین مؤسسات و مؤسسات خارجى همکار در تولید مقالات مرتبط با آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى در ISC؛

    6. مجلات منتشرکننده آثار مرتبط با علّامه طباطبائى در ISC.

    در خصوص پیشینه پژوهش، باید گفت: مقاله اى که موضوع تحقیق این مقاله را بررسى کند یافت نشد.

    این پژوهش با استفاده از روش علم سنجى، تولیدات علمى مرتبط با علّامه طباطبائى را در نمایه استنادى علوم که از معتبرترین محصولات پایگاه ISCاست، مورد بررسى قرار مى دهد. با استفاده از گزینه جست وجوى پیشرفته در نمایه استنادى علوم و جست وجوى عبارت علّامه طباطبائى در عنوان مقالات، تولیدات فارسى نمایه شده در پایگاه بدون محدویت زمانى به دست آمد و سپس با استفاده از گزینه تحلیل، نویسندگان پرتولید و مؤسسات و کشورهاى همکار، موضوعات اصلى و فرعى مرتبط با علّامه طباطبائى مورد بررسى قرار گرفت. به علاوه، نرخ رشد تولیدات حوزه مورد بررسى در دوره زمانى (15 ساله) با استفاده از فرمول نرخ رشد دوره اى محاسبه گردید.

    یافته ها

    در این مطالعه، تولیدات علمى مرتبط با علّامه طباطبائى در نمایه استنادى علوم ایران مورد بررسى قرار گرفت و مشخص شد که در طول سال هاى 1378 تا 1392 تعداد 208 مدرک توسط دانشمندان و نویسندگان تولید و در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام نمایه شده است. تاریخ استخراج داده ها بهمن ماه بوده است.

    جدول (1): تعداد تولیدات علمى مرتبط با علّامه طباطبائى به تفکیک سال بر اساس بیشترین مدارک

    ردیف

    سال انتشار

    تعداد مدارک

    1

    1390

    53

    2

    1391

    39

    3

    1387

    25

    4

    1389

    20

    5

    1388

    16

    6

    1386

    11

    7

    1385

    11

    8

    1384

    9

    9

    1392

    7

    10

    1381

    6

    11

    1382

    5

    12

    1380

    2

    13

    1378

    2

    14

    1383

    1

    15

    1379

    1

    در ادامه، تعداد کل استنادهاى دریافتى مرتبط به حوزه علّامه طباطبائى در نمایه استنادى علوم ایران مورد مطالعه قرار گرفت و یافته ها نشان داد که تنها 17 مقاله از 208 مقاله نمایه شده در ISCموفق به دریافت استناد شده اند و در مجموع، تعداد 21 استناد دریافت کرده اند.

    در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام، نشریات در 7 حوزه کلى موضوعى علوم کشاورزى، فنى و مهندسى، علوم پایه، علوم انسانى، علوم پزشکى، علوم دامپزشکى و هنر و معمارى دسته بندى مى شوند و به هر مجله یک حوزه کلى موضوعى اختصاص مى یابد. در نمایه استنادى علوم با استفاده از گزینه تحلیل مى توان این حوزه هاى کلى موضوعى را براى مدارک بازیابى شده به دست آورد.

    تحلیل موضوعى مدارک مرتبط با آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى نشان داد که 99 درصد از مدارک در حوزه موضوعى، علوم انسانى قرار دارند و تنها 1 درصد مربوط به حوزه موضوعى پزشکى است. به نظر مى رسد این مسئله با توجه به آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى روندى قابل قبول است.

    جدول (2): تولیدات علمى مرتبط با آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى به تفکیک حوزه موضوعى کلى

    ردیف

    حوزه موضوعی

    تعداد

    درصد

    1

    علوم انسانی

    206

    99

    2

    علوم پزشکی

    2

    1

    جمع

    208

    100

    تعداد 7 حوزه موضوعى کلى پایگاه استنادى علوم جهان اسلام اخص شده و هر حوزه به حوزه هاى فرعى موضوعى تقسیم مى شود. مطالعه آثار مرتبط با علّامه طباطبائى نشان داد که تولیدات مرتبط با علّامه طباطبائى در 70 حوزه موضوعى فرعى قرار دارد. سه حوزه موضوعى فرعى که بیشترین تعداد مقالات را به خود اختصاص داده بودند عبارتند از: معارف اسلامى، الهیات و فلسفه. سایر حوزه هاى موضوعى فرعى مرتبط با علّامه طباطبائى که حداقل سه مقاله و بیشتر داشته اند، در جدول (3) نشان داده شده است.

    جدول (3): انتشارات مرتبط با علّامه طباطبائى به تفکیک حوزه موضوعى فرعى

    درصد از کل

    تعداد رکوردها

    حوزه موضوعی فرعی

    ردیف

    18.27

    38

    معارف اسلامی

    1

    16.83

    35

    الهیات

    2

    15.87

    33

    فلسفه

    3

    13.94

    29

    مبانی نظری اسلامی

    4

    13.46

    28

    کلام

    5

    10.1

    21

    قرآن

    6

    10.1

    21

    حدیث

    7

    7.21

    15

    علوم قران و حدیث

    8

    4.81

    10

    علوم تربیتی

    9

    4.81

    10

    علوم انسانی - کلیات

    10

    4.33

    9

    مطالعات اسلامی

    11

    3.85

    8

    فلسفه اسلامی

    12

    3.85

    8

    اخلاق اسلامی

    13

    2.88

    6

    عرفان

    14

    2.88

    6

    روانشناسی تربیتی

    15

    2.4

    5

    ادبیات فارسی

    16

    2.4

    5

    اخلاق

    17

    2.4

    5

    جامعه شناسی

    18

    2.4

    5

    روانشناسی رشد

    19

    2.4

    5

    آموزش و پرورش (اسلام)

    20

    2.4

    5

    روان شناسی

    21

    1.92

    4

    اطلاع رسانی

    22

    1.92

    4

    کتابداری

    23

    1.92

    4

    زبان فارسی

    24

    1.92

    4

    علوم اجتماعی - کلیات

    25

    1.92

    4

    فقه و اصول

    26

    1.92

    4

    منطق

    27

    1.44

    3

    مدیریت اطلاعات

    28

    1.44

    3

    روابط بین الملل

    29

    1.44

    3

    مدیریت

    30

    1.44

    3

    علوم سیاسی

    31

    1.44

    3

    حوزه های علمیه

    32

    1.44

    3

    علوم عقلی

    33

    از میان پژوهشگران و محققان آثار علّامه طباطبائى که موفق به انتشار مقاله و نمایه سازى مقالات خود در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام شده اند، تعداد 12 نفر داراى حداقل 3 مقاله و بیشتر بودند که اسامى آنها به شرح زیر در جدول 4 ارائه شده است. در این میان، آقایان رضا اکبریان از دانشگاه تربیت مدرس، امیررضا اشرفى از مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى قدس سره، رضاعلى نوروزى و سرکار خانم منیره عابدى از دانشگاه اصفهان هر کدام با تولید 9، 6 و 6 و 5 مقاله در جایگاه اول تا سوم قرار دارند.

    جدول (4): نویسندگان پرتولید حوزه مرتبط با آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى (با بیش از 3 مقاله)

    درصد

    تعداد رکوردها

    نویسندگان پرتولید

    ردیف

    4.33

    9

    اکبریان رضا

    1

    2.88

    6

    اشرفی امیررضا

    2

    2.88

    6

    نوروزی رضاعلی

    3

    2.4

    5

    عابدی منیره

    4

    1.92

    4

    یزدانی مقدم احمدرضا

    5

    1.92

    4

    سعیدی مهر محمد

    6

    1.44

    3

    اردستانی محمدعلی

    7

    1.44

    3

    نورافروز علی حسین

    8

    1.44

    3

    رودگر محمد جواد

    9

    1.44

    3

    معلمی حسن

    10

    1.44

    3

    بابایی علی اکبر

    11

    1.44

    3

    افشار کرمانی عزیزالله

    12

    در ادامه مطالعه، به منظور تعیین نرخ رشد در دوره پانزده ساله مورد بررسى، از فرمول نرخ رشد دوره اى به شرح زیر استفاده گردید:

    متغیر مفروض = Xتعداد سال ها: n نرخ رشد:g

    بر اساس این فرمول، نرخ رشد تولیدات علمى مرتبط با آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى در دوره چهارده ساله از 1378 تا 1391، به طور متوسط 5/23 درصد مى باشد. لازم به ذکر است که تعداد تولیدات سال 1392 در محاسبه نرخ رشد دوره اى مدنظر قرار نگرفت؛ چراکه با توجه به عدم اتمام سال و احتمال دیرکرد انتشار برخى مجلات، تعداد تولیدات این سال، غیرواقعى به نظر مى رسد. ازاین رو، دوره زمانى 14 ساله در فرمول نرخ رشد، اعمال گردید.

    همان گونه که داده ها نشان مى دهند، روند رشد انتشارات مرتبط با آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى، روندى نسبتا افزایشى است، به نحوى که نرخ رشد آن 5/23 درصد مى باشد؛ با این حال، در سال هاى 1379، 1382، 1383 و 1388 و 1391 تعداد تولیدات تا حدى با کاهش روبه رو بوده است.

    بررسى مؤسسات همکارى کننده در تولید علم آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى نشان مى دهد که پژوهشگران این حوزه از 105 مؤسسه با یکدیگر همکارى داشته اند. در این میان، دانشگاه علّامه طباطبائى، دانشگاه اصفهان و دانشگاه تهران در صدر این همکارى ها قرار دارند. فهرست مؤسسات مشارکت کننده در تولید آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى که حداقل دو مدرک در این حوزه تولید کرده اند، در جدول (5) نشان داده شده است.

    جدول (5): مؤسسات مشارکت کننده در تولید آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى (با بیش از دو مقاله)

    درصد

    تعداد رکوردها

    اقلام

    ردیف

    13.94

    29

    دانشگاه علامه طباطبایی

    1

    8.65

    18

    دانشگاه اصفهان

    2

    5.29

    11

    دانشگاه تهران

    3

    3.85

    8

    پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

    4

    3.37

    7

    دانشگاه تربیت مدرس

    5

    2.88

    6

    دانشگاه آزاد اسلامی

    6

    2.88

    6

    پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

    7

    2.4

    5

    موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

    8

    1.44

    3

    دانشگاه فردوسی مشهد

    9

    1.44

    3

    تربیت مدرس

    10

    1.44

    3

    دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

    11

    1.44

    3

    دانشگاه مازندران

    12

    1.44

    3

    اصفهان

    13

    1.44

    3

    پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

    14

    1.44

    3

    دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

    15

    1.44

    3

    تهران

    16

    0.96

    2

    دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

    17

    0.96

    2

    شهید بهشتی

    18

    0.96

    2

    دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

    19

    0.96

    2

    موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

    20

    0.96

    2

    دانشگاه تربیت مدرس تهران

    21

    0.96

    2

    دانشگاه قم

    22

    0.96

    2

    دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد

    23

    0.96

    2

    دانشگاه الزهرا (س)

    24

    0.96

    2

    دانشگاه آزاد اسلامی اردستان

    25

    در مورد دانشگاه ها و مؤسسات بین المللى همکار در این حوزه، نتایج نشان داد که هیچ یک از مؤسسات خارج از کشور در این حوزه فعالیت نداشته اند؛ این مسئله جاى تأمل دارد که در این حوزه و در خصوص شخصیت والا و برجسته اى همچون علّامه طباطبائى، چگونه محققان خارج از کشور براى بررسى آراء و نظرات ایشان ترغیب نشده و تولید علمى در یکى از مجلات نمایه شده در آى اس سى نداشته اند.

    مجلات پژوهش دینى،قبساتوقرآن شناخت بیشترین آثار مرتبط با اندیشه هاى این اندیشمند قرن را به چاپ رسانده اند. سایر مجلاتى که دست کم سه مورد از آثار مرتبط با علّامه طباطبائى را به چاپ رسانده اند، در جدول (6) ارائه شده اند.

    جدول (6): مجلات منتشرکننده آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى (با بیش از سه مقاله)

    تعداد رکوردها

    ناشر

    اقلام

    ردیف

    16

    خصوصی

    پژوهش دینی

    1

    13

    خصوصی

    قبسات

    2

    10

    موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

    قرآن شناخت

    3

    7

    دانشگاه شهید بهشتی

    آینه معرفت

    4

    6

    پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

    حکمت معاصر

    5

    6

    نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاهها

    اندیشه نوین دینی

    6

    6

    موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

    معرفت

    7

    5

    بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی

    مشکوة

    8

    5

    دانشگاه علامه طباطبایی

    حکمت و فلسفه

    9

    4

    دانشگاه امام حسین (ع)

    پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی

    10

    4

    پردیس قم، دانشگاه تهران

    فلسفه دین

    11

    4

    دانشگاه تهران

    فلسفه و کلام اسلامی

    12

    4

    دانشگاه شیراز

    اندیشه دینی

    13

    3

    مؤسسه آموزش عالی باقرالعلوم (ع)

    علوم سیاسی

    14

    3

    دانشگاه قم

    پژوهشهای فلسفی - کلامی

    15

    3

    ﺑﻨﯿﺎد ﺣﮑﻤﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺻﺪرا

    خردنامه صدرا

    16

    3

    کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران

    فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات

    17

    3

    پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

    تربیت اسلامی

    18

    3

    دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم

    اخلاق

    19

    نتیجه گیرى

    در طول سال هاى 1378 تا 1392 تعداد 208 مدرک توسط دانشمندان و نویسندگان در حوزه علّامه طباطبائى منتشر و در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام نمایه شده است (جدول 1). نرخ رشد تولیدات علمى مرتبط با آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى در دوره چهارده ساله از 1378 تا 1391، به طور متوسط 5/23 درصد مى باشد. یافته ها نشان داد که تنها 17 مقاله از 208 مقاله نمایه شده در ISC موفق به دریافت استناد شدهاند و در مجموع، تعداد 21 استناد دریافت کرده اند. بدین ترتیب مى توان گفت که شاخص تعداد استناد به ازاى هر مقاله 1/0 خواهد بود که مقدار ناچیزى است و از عدم توجه به ارجاع و فرهنگ استناددهى در آثار این حوزه حکایت دارد؛ البته با توجه به مطالعات انجام شده، این عدم استناددهى در آثار حوزه علوم انسانى رایج و معمول است و ازاین رو، نیاز به ایجاد تحول دارد (جدول 2). با توجه به 7 رده موضوعى پایگاه استنادى، تحلیل موضوعى مدارک مرتبط با آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى نشان داد که 99 درصد از مدارک در حوزه موضوعى، علوم انسانى قرار دارند و تنها 1 درصد مربوط به حوزه موضوعى پزشکى است. این مسئله با توجه به آثار و اندیشه هاى علّامه طباطبائى روندى قابل قبول است. تولیدات مرتبط با علّامه طباطبائى در 70 حوزه موضوعى فرعى قرار دارد. سه حوزه موضوعى فرعى که بیشترین تعداد مقالات را به خود اختصاص داده بودند عبارتند از: معارف اسلامى، الهیات و فلسفه؛ نکته جالب اینکه آثار مربوط به حوزه هاى موضوعى قرآن، حدیث و علوم قرآنى با اختصاص نزدیک به 28 درصد آثار، در رده هاى ششم تا هشتم قرار دارند (جدول 3). از میان پژوهشگران و محققان آثار علّامه طباطبائى که موفق به انتشار مقاله و نمایه سازى مقالات خود در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام شده اند، تعداد 12 نفر داراى حداقل 3 مقاله و بیشتر بودند؛ در این میان، آقایان رضا اکبریان از دانشگاه تربیت مدرس، امیررضا اشرفى از مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى قدس سره، رضاعلى نوروزى و سرکار خانم منیره عابدى از دانشگاه اصفهان هر کدام با تولید 9، 6 و 6 و 5 مقاله در جایگاه اول تا سوم قرار دارند (جدول 4). پژوهشگران این حوزه از 105 مؤسسه با یکدیگر همکارى داشته اند. در این میان، دانشگاه علّامه طباطبائى، دانشگاه اصفهان و دانشگاه تهران در صدر این همکارى ها قرار دارند (جدول 5). هیچ یک از مؤسسات خارج از کشور در این حوزه فعالیت نداشته اند؛ این مسئله جاى تأمل دارد که در این حوزه و در خصوص شخصیت والاوبرجسته اى همچون علّامه طباطبائى، چگونه محققان خارج از کشور براى بررسى آراء و نظرات ایشان ترغیب نشده و تولید علمى در یکى از مجلات نمایه شده در آى اس سى نداشته اند؟

    مجلات پژوهش دینى،قبساتوقرآن شناخت بیشترین آثار مرتبط با اندیشه هاى این اندیشمند قرن را به چاپ رسانده اند؛ جالب تر اینکه از میان 19 نشریه منتشرکننده آثار مربوط به علّامه طباطبائى، نشریات رتبه اول و دوم، نشریات خصوصى و نشریه سوم مربوط به مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى قدس سره است. این مؤسسه در کنار دانشگاه تهران، ناشر دو نشریه در این حوزه هستند (جدول 6).

    در مجموع، یافته هاى این تحقیق مى تواند براى متولیان امر پژوهش در جهان تشیع و ناشران نشریات جالب توجه باشد. یافته ها از رویکردى رو به رشد، هرچند آرام، خبر مى دهد؛ با وجود این، توجه به برخى نتایج از جمله تعداد کم آثار، استناد پایین در آثار، عدم همکارى نویسندگان خارجى در تولید مقالات این حوزه، و تعداد کم مجلات خاص این حوزه مى تواند در تصمیم گیرى هاى آینده و رویکردى آگاهانه در راستاى بهبود و ارتقاى شرایط مؤثر افتد.

    منابع

    احقرى، شراره، کتایون ملکى و سحرناز نجات، 1388، مداخله براى ارتقاى ترجمان دانش و پژوهش: اصلاح قوانین ارتقاى اعضاى هیات علمى، نظریه پردازى در علوم پزشکى، ش 3 (18)، بازیابى 10 مهر، 1390، از journals.tums.ac.ir

    امامى، محمدحسین، 1386، تولید علم؛ تضمین آینده صنعت نفت، کارکنان صنعت نفت ایران، ش 335.

    امین پور، فرزانه، پیام کبیرى، و همایون ناجى، 1387، دستاوردهاى دو دهه حضور دانشگاه علوم پزشکى اصفهان در عرصه تولید علم، آموزش در علوم پزشکى، ش 8 (1)، ص 164ـ168.

    باقریان، نجمه، 1390، بررسى استنادى نشریات فارسى موجود در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام (ISC) در سال هاى 1383-1387، پایان نامه کارشناسى ارشد، گروه کتابدارى، شیراز، دانشگاه شیراز.

    روزنامه همشهرى، قابل دسترسى درhttp://hamshahrionline.ir

    عصاره، فریده و رحمان معرفت، 1384، مشارکت پژوهشگران ایرانى در تولید علم جهانى در مدلاین (حوزه علوم پایه و بین رشته اى)، رهیافت، ش 35، ص 39ـ40.

    قانع، محمدرضا، و فروغ رحیمى، 1390، تحلیل استنادى و الگوى همکارى نویسندگان شش نشریه ایرانى انگلیسى زبان حوزه فنى و مهندسى نمایه شده در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام (ISCعلوم و فناورى اطلاعات، ش 26 (4)، ص 1303ـ1319.

    مکى زاده، فاطمه و فریده عصاره، 1390، تحلیل استنادى و ترسیم نقشه بروندادى علمى حوزه اخلاق پزشکى دروبگاه علوم درسال هاى 1990ـ208، اخلاق و تاریخ پزشکى، ش4(5)،ص 65ـ76.

    هدهدى نژاد، نیلوفر و راضیه زاهدى و حسن اشرفى ریزى 1391، تولیدات علمى و ترسیم نقشه علمى پژوهشگران ایرانى حوزه طب سنتى طى سال هاى 1990ـ2011 در پایگاه وب آو ساینس، مدیریت اطلاعات سلامت، ش 9 (4)، ص 513ـ524.

    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    رحیمی، فروغ.(1393) سنجش تولیدات علمى مرتبط با آثار و اندیشه ‏هاى علّامه طباطبائى نمایه ‏شده در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام (ISC). ماهنامه معرفت، 23(8)، 105-

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    فروغ رحیمی."سنجش تولیدات علمى مرتبط با آثار و اندیشه ‏هاى علّامه طباطبائى نمایه ‏شده در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام (ISC)". ماهنامه معرفت، 23، 8، 1393، 105-

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    رحیمی، فروغ.(1393) 'سنجش تولیدات علمى مرتبط با آثار و اندیشه ‏هاى علّامه طباطبائى نمایه ‏شده در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام (ISC)'، ماهنامه معرفت، 23(8), pp. 105-

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    رحیمی، فروغ. سنجش تولیدات علمى مرتبط با آثار و اندیشه ‏هاى علّامه طباطبائى نمایه ‏شده در پایگاه استنادى علوم جهان اسلام (ISC). معرفت، 23, 1393؛ 23(8): 105-