معرفت

نخستین سخن

1. چرایى نیاز بشر به دین، مقوله اى است که متفکران و اندیشمندان اسلامى بدان پرداخته اند و دیدگاه هاى جذابى را نیز در این عرصه ارائه نموده اند. استاد شهید مرتضى مطهّرى که در آستانه سالروز شهادت پرمعناى وى هستیم، از این قاعده مستثنا نبوده و با بیان شیواى خود فصلى را در این مبحث گشوده که شایسته است در فرصتى خاص بدان پرداخته شود.

2. دین و اخلاق در تعبیرى مسامحه آمیز، دو یار دیرین در عرصه فرهنگ و تمدّن بشرى هستند که همیشه با یکدیگر دست در دست، انسان را به سوى سرمنزل مقصود رهنما بوده اند. اگرچه به نظر ما در نگرشى دقیق تر، اخلاق و آموزه هاى اخلاقى ذیل دین به جایگاه اصلى خود مى رسند، ولى با این حال دقت در این مهم که دین چه نقشى در رفتار اخلاقى انسان برجاى مى گذارد، توجه خاصى را مى طلبد و با روشن تر شدن این مسئله، هم شأن دین آشکارتر مى گردد و هم اخلاق.

3. زبان دین، در قالب هاى مختلفى انسان را به تأمّل و دقت مى خواند. زبان در قالب فلسفى و تفکر فلسفى ملّاصدرا و نیز در عرفان مسیحى از این مقوله مستثنا نبوده و بحث و بررسى بر محور این موضوع ما را در رسیدن به مبنایى دقیق تر در این عرصه یارى مى رساند.

4. از زمانى که کلیساها قدرت را در مسیحیت به طور کامل در دست گرفتند، براى توجیه احکام صادره از سوى این نهاد، ابزارى به نام معصومیت و خطاناپذیرى رواج یافت و این نکته در مسیحیت کاتولیک از اهمیت بیشترى برخوردار گردید. امروزه زمزمه هایى در نفى این معصومیت از کلیسا و پاپ به گوش مى رسد که شایسته است اصل آموزه و پیشینه آن در بسترى علمى مورد مداقّه قرار گیرد تا محققان این عرصه با بصیرت بیشترى راجع به آن به داورى بنشینند.

5. آیا رویکرد وحدت وجودى اى که در ادیان شرقى، به ویژه هندوئیسم مشاهده مى گردد، با وحدت وجودى که در میان عارفان و اهل تصوف رواج دارد از معنایى مشابه برخوردار است؟ براى یافتن پاسخ، نخست لازم است تصویرى مناسب از نگاه ادیان شرقى به این موضوع ارائه دهیم و در ادامه با بررسى اى تطبیقى تشابهات و تفاوت هاى میان آنها را به ارزیابى بنشینیم و در نهایت، در یک جمع بندى منصفانه پاسخى براى سؤال خود بیابیم.

6. تحلیل معجزات و اینکه آیا با قوانین طبیعى سازگارند یا خیر، یکى از مباحث جدّى در فلسفه دین و کلام محسوب مى گردد. در این زمینه، نگاه هاى مختلفى و دیدگاه هاى متفاوتى عرضه شده است که برخى از آنها قابل تأمّل و بررسى مى باشند.

7. شرک آمیز بودن توسّل به اولیاى خدا، یکى از شبهاتى است که به ناحق توسط فرقه وهابى بر علیه شیعه امامیه وارد شده است. اما آیا واقعاً این توسّل، آن گونه که پیروان این فرقه مدعى هستند، با توحید ناسازگار است و انسان را به وادى شرک مى برد؟ شیعه با چه تفسیرى به توسّل نظر مى کند و آن را در چه مقوله اى مى بیند که میان توسل و توحید ناسازگارى به وجود نمى آید؟

مجله معرفت در شماره پیش رو مسائل و مباحث فوق را از جنبه هاى گوناگون مورد تجزیه و تحلیل قرار مى دهد.

دبیر گروه دین شناسى