حقيقت علم، عقل و نفس از ديدگاه آيت اللّه مرواريد و نقد آن

سال بيست و چهارم ـ شماره 217 (ويژه كلام)

سعيد باقرى / كارشناس ارشد علوم حديث گرايش كلام و عقايد دانشگاه قرآن و حديث قم             bagheri.sadra@gmail.com

سيدمهدى امامى جمعه / دانشيار گروه الهيات دانشگاه اصفهان.                        m.amami@ltr.ui.ac.ir

دريافت: 23/5/93               پذيرش: 26/4/94

چكيده

مسئله «چيستى علم و عقل و نفس» در طول قرن ها و حتى پيش از اسلام محل توجه بوده است. در اين ميان، سهم فلاسفه مسلمان بيش از ديگران بوده است كه مى توان به آراء فارابى، ابن سينا، سهروردى و صدرالمتألهين در اين زمينه اشاره كرد. در كنار فلاسفه، گروهى ديگر، كه عمدتا منتقد فلسفه هستند و در عصر حاضر به «اهل تفكيك» مشهورند، حقيقت علم و عقل و نفس را با بيانى متفاوت از فلاسفه مطرح مى كنند. از جمله علماى اهل تفكيك، آيت اللّه شيخ حسنعلى مرواريد است. وى نظرات خود در باب حقيقت علم و عقل و نفس را در كتاب «تنبيهات حول المبدأ و المعاد» بيان كرده است. در اين نوشتار، سعى شده است به روش تحليلى ـ توصيفى اولاً، مدعاهاى ايشان به صورت كامل بيان شود، و ثانيا، نقد و بررسى علمى گردد. در پايان، با توجه به نقدها و اشكالات وارد بر اين مدعاها و همچنين پيامدهاى ناصواب آنها، نادرستى شان آشكار مى گردد.

كليدواژه ها: حقيقت علم و عقل و نفس، نقد آيت اللّه مرواريد، مكتب تفكيك.