معرفت

ماهنامه علمى ـ ترویجى در زمینه علوم انسانى تیر 1396

اسماعیل سلطانى بیرامى / استادیار مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى قدس سره                 soltani@qabas.net

مریم شمخانى / دانشجوى دکترى علوم و معارف قرآن جامعه الزهرا علیهاالسلام                         shamkhani387@gmail.com

دریافت: 19/10/95               پذیرش: 31/2/96

چکیده

در جملات شرطى، دو رکن اساسى «شرط» و «جواب شرط» وجود دارد که از نظر معنا، متوقف بر یکدیگرند. گاهى رکن جواب شرط در این جملات حذف مى شود که باید براى تکمیل فهم معنا، به حکمت آن پى برد. از نظر فصاحت و بلاغت، لفظ مذکور باید بر محذوف دلالت کند تا جملات معماگونه نباشد. مقاله حاضر با روش توصیفى ـ تحلیلى، نشانگرها و حکمت هاى حذف جواب شرط در قرآن کریم را بررسى کرده است. برخى از نشانگرهاى حذف جواب شرط عبارت است از: وضوح و روشنى جواب، تکرار جواب در آیات قبل، دلالت جمله بر محذوف، وجود تعلیل و دلالت مقام. بعضى از حکمت هاى حذف جواب شرط هم شامل بیان عظمت، تهویل، نشان از زشتى محذوف، و بیان شگفتى است.

کلیدواژه ها: شرط، جواب شرط، نشانگرهاى حذف، حکمت هاى حذف.