مستشرقان و جريان‌شناسي روحانيت در پيروزي انقلاب اسلامي

سال بيست و ششم ـ شماره 240 (ويژة علوم سياسي)

سعید باغستاني / استادیار گروه علوم سیاسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره                                   sbaghestani598@gmail.com  

دريافت: 4/4/96                                   پذيرش: 9/8/96

چکیده

انقلاب اسلامی ایران، که مهم‌ترین جنبش اسلامی معاصر و مظهر اسلام‌گرایی در عصر حاضر به‌شمار می‌آید، در کمتر از سه‌ دهه پس از پیروزی، از جنبه‌های گوناگون و به وسیلة جریان‌ها و افراد گوناگون ارزيابي شده و موضوع تحقیق قرار گرفته است. از مهم‌ترین و گسترده‌ترین مباحث در این حوزه، تحقیقات شرق‌شناسان و نویسندگان غربی است كه به‌ویژه در سال‌های اخیر، به شکل نامحسوس و ظريفي به نقش علما و روحانيت در شکل‌دهي انقلاب پرداخته‌اند. این تحقیق درصدد تبیین و بررسی دیدگاه مستشرقان در زمینة جریان‌شناسی روحانیت و نقش آنان در پیروزی انقلاب اسلامی است. این پژوهش، که به صورت توصیفی ـ تحلیلی صورت گرفته، بر آن است تا نشان دهد که عمده تحلیل‌های مستشرقان متأثر از مقایسه با ارباب کلیسا، اولاً مبتنی بر پیش‌فرض‌های شرق‌شناسانه و نگاه سکولار است. ازاين‌رو، ديدگاه یادشده با مبانی اسلامی سازگاری ندارد. ثانیاً، مستندات تاریخی نشان می‌دهد كه اقدامات و موضع‌گیری‌های علما و مراجع در قبال حکومت پهلوی، برخلاف دیدگاه مستشرقان است.

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی، ولایت فقیه، روحانیت، مستشرقان، جریان‌شناسی.