وجود رابط در انديشة صدرالمتألهين

سال بيست و ششم ـ شماره 243 (ويژة فلسفه)

اسماعیل شابندری / دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره                                        esmail.sh@iran.ir

محمد سربخشی / استادیار گروه فلسفه مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره                                             Sarbakhshi50@Yahoo.com

دريافت: 18/5/96               پذيرش: 27/10/96

چکیده

«وجود رابط یا رابطی» دارای دو اصطلاح منطقی و فلسفی است. این اصطلاح ابتدا در منطق و در رابطة بین قضایا مطرح گردیده است. در منطق، وجود رابطی وجودی فی‌غیره دارد و در مقابل وجود فی‌نفسه است. در اصطلاح فلسفی، وجود رابطی، وجودی لغیره دارد و در مقابل وجود مستقل و لنفسه قرار می‌گیرد. از نظر صدرالمتألهين، وجود رابطی در کلام فیلسوفان، دو اصطلاح دارد: یکی معنای حرفی که به عنوان رابط قضایا از آن یاد می‌شود، و دیگری وجود لغیره. صدرالمتألهين ضمن جعل اصطلاحی جدید برای وجود رابط و اثبات وجود رابط معلول، آن را فاقد حیثیت مستقل از علت خود می‌داند. در دیدگاه وی، معلول قابل اشاره نیست و هیچ حکمی بدون تسامح بر آن حمل نمی‌شود. وی از وجود رابط معلول، وحدت شخصی وجود را نتیجه می‌گیرد. این مقاله به روش توصیفي در پی ارائه و بررسی استدلال صدرالمتألهين بر اثبات وجود رابط است. بايد گفت: اگرچه وجود رابط معلول مدنظر وی قابل اثبات است، اما مستلزم وحدت شخصی وجود نیست.

كليدواژه‌ها: صدرالمتألهين، وجود، وجود مستقل، وجود رابطی، وجود رابط معلول.