معرفت

سال بیست و هشتم ـ شماره دوم، پیاپی 257 (ویژة علوم قرآنی)

مهدی کمانی نجف آبادی / دکترای تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم     Mahdi.kamani@gmail.com
دریافت: 07/06/97                    پذیرش: 25/11/97
چکیده
روایات تأویلی، حجم قابل توجهی از روایات تفسیری امامیه را به خود اختصاص داده است. این روایات به سبب دشواری های مفهومی و ارتباط پیچیده ای که با ظاهر آیات دارند، در گذشته کمتر مورد تحلیل فراگیر نظری قرار گرفته اند. اما در دوران معاصر شاهد تلاش هایی در این ارتباط از سوی علامه طباطبائی با طرح نظریۀ جری، و آیت الله معرفت با ارائه نظریۀ بطن هستیم. جواز توسعۀ مصداقی یا امکان تطبیق مفاهیم آیات بر مصادیق پوشیده و پسینی، خمیرمایة نظریة علامه است؛ و برابری بطن با مفاهیم کلی و مجرد از خصوصیاتِ غیردخیل در هدف و مقصود آیات، بن مایۀ نظریة آیت الله معرفت است. بااین همه، نمی توان برخی انواع روایات تأویلی را با این دیدگاه ها تحلیل و توجیه کرد، بلکه گره گشایی از آ نها، نیازمند ارائة نظریه های جدیدی در حوزة روش شناسی تفسیر اهل بیت علیهم السلام است.
کلیدواژه ها: روایات تأویلی، گونه شناسی روایات، تحلیل روایات، جری و تطبیق، بطن.