معرفت

سرمقاله

هم اینک در پایان قرن بیستم و آغاز قرن بیست و یکم، مسأله تجارت و مبادله و روابط بازرگانى، پولى و اقتصادى که حجم روزانه آن حدود سه هزار میلیارد دلار برآورد مى‌شود، یکى از مهم‌ترین مسائل جهانى است. تا آن‌جا که یکى از دانشمندان غربى مى‌گوید: جغرافیاى تجارى، خود نوعى سرزمین جدید ایجاد کرده است که سرنوشت آن به بخش اعظمى از مردم جهان وابسته است. اینک قدرت اقتصادى در نظر صاحب‌نظران مسائل جهانى، پیش از قدرت سیاسى جاى دارد. نقش شرکت‌هاى بزرگ و چند ملیتى، شبکه‌هاى بانکى و بیمه، نظام‌هاى مالى بین‌المللى، بازارهاى بورس و سرمایه، شبکه‌هاى اطلاعاتى و ماهواره‌اى و مسائلى از این قبیل، گاهى فراتر از مسائل و قوانین یک کشور عمل مى‌کنند و به قول یکى از صاحب‌نظران، واقعیت قدرت جهانى از دستِ دولت‌ها خارج است به حدى که جهانى شدن، متضمن ظهور قدرت‌هاى جدیدى است که بالاتر از ساختارهاى دولتى قرار مى‌گیرند. به عنوان مثال، هم اکنون 128 کشور جهان به عضویت «گات» پذیرفته شده‌اند و 20 کشور دیگر نیز درخواست عضویت کرده‌اند. در این صورت، عملاً 95% از تجارت جهانى در بین کشورهاى عضو «گات» خواهد بود و در نتیجه، نظام واحد و هماهنگى بر تجارت جهان سایه خواهد افکند. در کنار «گات» اتحادیه اروپا، نفتا، آ. سه. آن، نیز هر یک نقش بزرگى در تجارت بین‌المللى ایفا مى‌کنند. با توجه به این رخدادها و شرایط، بى‌تردید حضور در روابط تجارى جهانى، مشارکت به موقع و آگاهانه در روابط بازرگانى و اقتصادى جهان، از مهم‌ترین و سرنوشت‌سازترین مسائل آینده جهان است. بازار حدود شش میلیارد ساکنان کره زمین است. هنر برنامه‌ریزان و مدیران اقتصادى جامعه ما باید این باشد که بتوانند به صورت یک قطب قدرتمند اقتصادى، تجارى، نفتى و خدماتى در این منطقه حساس از جهانِ حاضر ظهور کنند و براى رسیدن به این اهداف مى‌بایست اولاً: راهبرهاى روشن و قابل قبولى را تنظیم و ارائه کنند، ثانیاً: عزم و اراده ملى و انگیزه‌هاى اسلامى براى نیل به این امور را به خدمت گیرند، ثالثاً: بازارها و روابط تجارى و بازرگانى و اطلاعات مربوطه را دقیقاً بشناسند، رابعاً: در صادرات کالاهاى کیفى و مرغوب تلاش نمایند و خامساً: از مدیران لایق، کاردان، دلسوز و آشنا به مبانى علمى و دینى استفاده کنند تا بتوانند در چنین بازار پیچیده، پر تنش و حساسى که استکبار جهانى درصدد است نظم نوین آن را خود به عهده بگیرد، حضور فعال و کارآمد داشته باشند.

نکته مهمى که در فرایند رشد و توسعه اقتصادى، فرهنگى، صنعتى، سیاسى و اجتماعى نباید هرگز مغفول واقع شود این است که عصر آینده، عصر رقابت‌هاى ایدئولوژیک است. آنچه ماهیت رشد و توسعه ما را از جهان غرب ممتاز مى‌کند، بُعد ایدئولوژیک و عنصر الهى آن است. آنچه در فراسوى رشد و توسعه نظام ما به عنوان غایت مطرح است «حیوة طیّبه» است که زائیده دو عنصر «عمل صالح» و «ایمان» است. استراتژى کلى ما در قرن آینده مى‌بایست در چارچوب وحى و نظام الهى تنظیم گردد و برنامه‌ریزى‌هاى اقتصادى و صنعتى ما جداى از اهداف فرهنگى ما نباشد.

ما رفاه و رشد و توسعه مادى در کنار ظلم و فقر و ابتذال و فساد اخلاقى را مصداقِ توسعه مطلوب و هماهنگ با کرامتِ آدمى نمى‌دانیم. قرن بیست و یکم، قرن بازگشت انسان‌ها به دین و معنویت است، نیک بیندیشیم!

سردبیر