Ma`rifat

معنویت از مباحث مورد توجه انسان معاصر است و در اصل معنای آن و نسبش با معارف دیگر، بسته به نوع بنیان¬هایی که برای آن تعریف می¬شود، گاهی اختلافات ماهوی مشاهده می¬گردد. بخلاف معنویت¬گرایی امروزی که در مدرن¬ترین نوع خود گاهی بر مؤلفه¬هایی همچون انسان¬محوری(اومانیسم)، کثرت¬گرایی(پلورالیسم)، شریعت¬گریزی(سکولاریسم) و هیجان و احساسات استوار است، در معنویت¬گرایی اسلامی بر عناصری همچون خدا¬محوری، شریعت¬گزینی، خردورزی، معرفت، قرب-گرایی تأکید می¬شود. این مؤلفه¬ها را در نوع اصیل و عمیق آن، می¬توان در مبانی صدرالمتألهین از جمله مبانی هستی¬شناختی و انسان¬شناختی وی جستجو و تبیین نمود. اصالت وجود، مساوقت وجود با خیر، تشکیک وجود، وجود ربطی و امکان فقری، حرکت جوهری، عشق به مبدأ، وحدت وجود از جمله مبانی هستی¬شناختی و جسمانیة الحدوث و روحانیة البقاء بودن نفس انسانی، تطابق ساحت¬های وجودی با عوالم معنا، عمل به شریعت، خردورزی، معرفت، اسفار اربعه و همراهی انسان کامل و قرب از مبانی انسان¬شناختی آن است. این نوشتار می¬خواهد این مبانی و پیوندشان با معنویت را در نگرش وی، تبیین و استنباط نماید تا جایگاه این بحث را در حکمت صدرالمتألهین، روشن نماید و از این طریق افقی نو پیش چشم مشتاقان حکمت بگشاید و از سویی تمایز معنویت¬گرایی اسلامی از دیگر معنویت¬ها را نشان دهد.