Pages:
11-19
Receive Date: 2025/10/15
Accept Date: 2025/10/15
Abstract:
This research mainly investigates the influence of the specific gradation of existence (tashkik al-wujud) on the foundations of Islamic education. The most important objective of the study is to analyze the various dimensions of gradation of existence and its connection to the epistemological, ontological, anthropological, and axiological foundations of Islamic education. The findings of the research, organized using a descriptive-analytical method and with consideration of the ideas of philosophers of Transcendent Wisdom (Hikmat al-Muta'aliyah), particularly Sadr al-Muta'allihin (Mulla Sadra), indicate that in the epistemological domain, gradation of existence directs attention towards a deeper understanding of the stages of human knowledge growth and perfection, emphasizing the necessity of designing educational programs and methods appropriate to these stages. In the anthropological domain, this theory aids in identifying the existential dimensions of man and their various degrees of perfection and existential weakness, stressing the importance of guiding students according to the correct ultimate end, across all three stages of insight, inclination, and capability, and in proportion to individual aptitudes. In the ontological domain, gradation—which points on one hand to an interconnected causal system and on the other to the complete dependence of man on the Bestower of Existence—demonstrates the necessity of attending to divine principles in the educational process. Furthermore, by proving moral realism in the axiological domain, this theory emphasizes the importance of aligning educational principles with individual conditions and capabilities and synchronizing them with the ultimate value, namely proximity to God (qurb il-Allah), resulting in obedience and responsibility.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :تأثیر تشکیک خاصی وجود بر مبانی تعلیم و تربیت اسلامی
Abstract:
مسئلة اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر تشکیک خاصی وجود بر مبانی تعلیم و تربیت اسلامی است. تحلیل ابعاد مختلف تشکیک در وجود و ارتباط آن با مبانیِ معرفتشناختی، هستیشناختی، انسانشناختی و ارزششناختیِ تعلیم و تربیت اسلامی مهمترین هدف پژوهش حاضر است. یافتههای این تحقیق که با روش توصیفی ـ تحلیلی و با امعان نظر در اندیشههای فیلسوفانِ حکمت متعالیه، بهویژه صدرالمتألهین سامان یافته است حاکی از آن است که در حوزة معرفتشناختی، تشکیک در وجود به درک عمیقتری از مراحل رشد و تکامل معرفت انسان توجه میدهد و بر ضرورت طراحی برنامهها و روشهای آموزشی و تربیتیِ متناسب با این مراحل تأکید دارد. در حوزة انسانشناختی، این نظریه به شناسایی ساحتهای وجودی انسان و درجات مختلف کمال و ضعفِ وجودیِ او کمک کرده، بر اهمیت راهنمایی و جهتدهی متربیان با توجه به غایت نهایی صحیح، در هر سه مرحلة بینش، گرایش و توانش و متناسب با استعدادهای فردی تأکید میکند. تشکیک در حوزة هستیشناختی که از یکسو به نظام علّی به هم تنیده، و از سوی دیگر، به وابستگیِ تامّ انسان به علت هستیبخش اشاره دارد، ضرورت توجه به اصول الهی در فرایند تعلیم و تربیت را مینمایاند. همچنین، در حوزة ارزششناختی، این نظریه با اثبات واقعگرایی اخلاقی، بر اهمیت تطابق اصول تربیتی با شرایط و تواناییهای فردی و همسوسازی آنها با ارزش نهایی، یعنی قرب الهی تأکید میکند و اطاعتپذیری و مسئولیتپذیری را در پی دارد.
References:
- قرآن کریم.
- بهشتی، سعید (۱۳۸۵). فلسفة تعلیم و تربیت در جهان امروز. قبسات، 39 و40، 109-124.
- جوادی آملی، عبدالله (1386). رحیق مختوم. تحقیق حمید پارسانیا. قم: اسراء.
- حر عاملی، محمد بن حسن (۱۴۰۹ق). تفصیل وسائل الشیعه. قم: مؤسسة آلالبیت.
- حسنزاده آملی، حسن (1387). شرح فارسی الأسفار الأربعه. گردآوری محمدحسین نائیجی. قم: بوستان کتاب.
- رهنمائی، سیداحمد (1387). درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- سهروردی، شهابالدین (۱۳۷۲). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- صدرالمتألهین (۱۳۶۸). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. تهران: مکتبۀ المصطفوی.
- طباطبائی، سیدمحمدحسین (1402ق). بدایة الحکمة. قم: جامعۀ مدرسین.
- طباطبائی، سیدمحمدحسین (1352). المیزان فی تفسیر القرآن. چ سوم. بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
- طباطبائی، سیدمحمدحسین (1416ق). نهایة الحکمة. قم: جامعۀ مدرسین.
- عبودیت، عبدالرسول (1387). نظام حکمت صدرایی: تشکیک در وجود. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- عبودیت، عبدالرسول (1388). درآمدی به نظام حکمت صدرایی. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- عبودیت، عبدالرسول و مصباح، مجتبی (1398). سلسله دروس مبانی اندیشه اسلامی2: خداشناسی. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- قمی، شیخ عباس (1365). منتهی الآمال. قم: هجرت.
- لاهیجی، محمدجعفر (1386). شرح المشاعر ملاصدرا. تصحیح و تعلیقات سیدجلالالدین آشتیانی. قم بوستان کتاب.
- مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۳ق). بحار الانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1392). آموزش فلسفه. چ سوم. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1393). جرعهای از دریای راز. تدوین و نگارش محمدعلی محیطی اردکان. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1374). دروس فلسفه اخلاق. تهران: اطلاعات.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1394). فلسفة اخلاق. چ سوم. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مصباح، مجتبی و محمدی، عبدالله (1398). سلسله دروس مبانی اندیشه اسلامی1: معرفتشناسی. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مطهری، مرتضی (1372). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
- یزدانپناه، سیدیدالله (1389). حکمت اشراق: گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهابالدین سهروردی. تحقیق و نگارش مهدی علیپور. قم و تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Mohiti Ardakan, Mohammad Ali, nikzad, Mostafa.(2025) The Influence of the Specific Gradation of Existence (Tashkik al-Wujud) on the Foundations of Islamic Education. Marifat, 34(3), 11-19 https://doi.org/10.22034/marifat.2025.5001450
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Mohammad Ali Mohiti Ardakan; Mostafa nikzad."The Influence of the Specific Gradation of Existence (Tashkik al-Wujud) on the Foundations of Islamic Education". Marifat, 34, 3, 2025, 11-19
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Mohiti Ardakan, M, nikzad, M.(2025) 'The Influence of the Specific Gradation of Existence (Tashkik al-Wujud) on the Foundations of Islamic Education', Marifat, 34(3), pp. 11-19
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Mohiti Ardakan, M, nikzad, M. The Influence of the Specific Gradation of Existence (Tashkik al-Wujud) on the Foundations of Islamic Education. Marifat, 2025; 34(3): 11-19