سرمقاله

نقش رسانه ها در عصر ارتباطات

بشر در قرن حاضر وارد عصر نوینى از فناورى شده که به سرعت زندگى اجتماعى او را دست خوش تغییر و تحوّل نموده است. این ابزارهاى نوین ارتباطى، اطلاع رسانى و نیز فرایندهاى نوین در عرصه علم و فناورى، که کل ساحت هاى زندگى بشرى را احاطه نموده اند، از یک سو، موجب افتخار و غرور بشرند و از سوى دیگر و با نگاهى عمیق تر، اگر در خدمت فرهنگ ملّى قرار نگیرند، زنگ خطرى هستند براى بشر و آینده حیات او را تهدید مى کنند.

بى شک، در هیچ دوره اى از تاریخ بشر جریان اطلاع رسانى همانند امروز سریع و گسترده نبوده است. به همین دلیل، برخى از مهم ترین ویژگى هاى این دوره تاریخى را سرعت، گسترش و اهمیت فوق العاده اطلاعات دانسته، دوره معاصر را «عصر انفجار اطلاعات» نامیده اند. به راستى، امروز وفور اطلاعات و حضور گسترده آن ها در همه جا و همه وقت، حیرت آور است. اکنون هر کس در هر مکان، مى تواند تنها با گرفتن یک شماره تلفن با شخص مورد نظر خود در هر جاى دیگرى از جهان مستقمیاً ارتباط برقرار نماید; مثلا، یک افریقایى با نگاه به صفحه اول روزنامه خود، خبرهاى مربوط به تمام جهان را بخواند، یک اروپایى با روشن کردن تلویزیون خود، مناظر زیباى طبیعى و یا اقوام بدوى افریقا را تماشا کند و بالاخره، یک امریکایى به وسیله رایانه شخصى خود، از آخرین تحقیقات انجام شده در مراکز تحقیقاتى اروپا، ژاپن و یا هر جاى دیگر آگاه شود.

امروز در پرتو توسعه فرایند اطلاع رسانى، اطلاعات نه تنها در مراکز معیّنى قابل دست رسى هستند، بلکه حتى از درهاى بسته و دیوارهاى ضخیم خانه ها نیز به داخل آن ها نفوذ مى کنند. تمام امواج صوتى و نورى اطراف ما، حامل پیام ها و اطلاعات هستند و هیچ جایى از نفوذ آن ها در امان نیست.

اطلاعاتى که از طریق رسانه هاى جمعى به دست مردم مى رسند، آن ها را با دنیاى اطرافشان آشنا مى سازد، بر دانش و آگاهى آن ها مى افزاید و آن ها را با آداب، رسوم و فرهنگ ملت هاى دیگر آشنا مى کند. رسانه هاى گروهى انسان ها را به سرعت، در جریان مسائل عمده روز قرار مى دهند: اتفاقات و رویدادهاى سیاسى، نظامى، اقتصادى، اجتماعى، علمى و هنرى و مانند آن ها ... . علاوه بر خبررسانى، رسانه هاى گروهى از طریق ارائه تفسیر رویدادها و حوادث و پخش مطالب دلخواه، مى توانند به روشنگرى مردم بپردازند و آن ها را به تصمیم گیرى هاى مطلوب هدایت نمایند. رسانه ها مى توانند در خدمت رشد و شکوفایى دینى و فرهنگى ملت ها قرار گیرند و به بالندگى معنوى آن ها کمک نمایند.

این یک طرف قضیه است. طرف دیگر قضیه، چهره خطرناک و زیانبخش رسانه هاى گروهى است. رسانه هاى گروهى، همان گونه که مى توانند در خدمت ملت و حاکمیت و اشاعه ارزش ها، نمادها و هنجارهاى ملّى و دینى باشند، مى توانند فوق العاده خطرناک بوده، جامعه و ملتى را به ورطه سقوط و منجلاب فساد و تباهى بکشانند و با ترویج فرهنگ بیگانه، در تضعیف ارزش ها، هنجارهاى ملّى، دینى و تقویت ارزش ها و نمادهاى بیگانه، فرهنگ سازى کنند. به عبارت دیگر، از جمله نقش هاى رسانه هاى ارتباط جمعى مى تواند از یک سو، فرهنگ سازى و نهادینه کردن فرهنگ ملّى و دینى باشد و از سوى دیگر، فرهنگ سوزى و نهادینه کردن فرهنگ بیگانه در کشور!

از این رو، بر متولّیان فرهنگى کشور فرض است که با اتخاذ سیاست ها درست و بجا، رسانه هاى ارتباط جمعى، اعم از رسانه هاى دیدارى، شنیدارى و مکتوب را با رسالت خطیر فرهنگى، ملّى و دینى خود آشنا نمایند. در مقابل، رسانه ها نیز با توجه به رسالت خطیر خویش، در خدمت فرهنگ ملّى و دینى این مرز و بوم قرار گیرند و در مقابل هجمه بى امان و شبیخون فرهنگى دشمن به کیان این فرهنگ و ملت، از دستاوردهاى عظیم فرهنگى ـ ملّى خویش دفاع نمایند.

والسلام