معرفت

سال بیست و چهارم ـ شماره 217 (ویژه کلام)

سعید باقرى / کارشناس ارشد علوم حدیث گرایش کلام و عقاید دانشگاه قرآن و حدیث قم             bagheri.sadra@gmail.com

سیدمهدى امامى جمعه / دانشیار گروه الهیات دانشگاه اصفهان.                        m.amami@ltr.ui.ac.ir

دریافت: 23/5/93               پذیرش: 26/4/94

چکیده

مسئله «چیستى علم و عقل و نفس» در طول قرن ها و حتى پیش از اسلام محل توجه بوده است. در این میان، سهم فلاسفه مسلمان بیش از دیگران بوده است که مى توان به آراء فارابى، ابن سینا، سهروردى و صدرالمتألهین در این زمینه اشاره کرد. در کنار فلاسفه، گروهى دیگر، که عمدتا منتقد فلسفه هستند و در عصر حاضر به «اهل تفکیک» مشهورند، حقیقت علم و عقل و نفس را با بیانى متفاوت از فلاسفه مطرح مى کنند. از جمله علماى اهل تفکیک، آیت اللّه شیخ حسنعلى مروارید است. وى نظرات خود در باب حقیقت علم و عقل و نفس را در کتاب «تنبیهات حول المبدأ و المعاد» بیان کرده است. در این نوشتار، سعى شده است به روش تحلیلى ـ توصیفى اولاً، مدعاهاى ایشان به صورت کامل بیان شود، و ثانیا، نقد و بررسى علمى گردد. در پایان، با توجه به نقدها و اشکالات وارد بر این مدعاها و همچنین پیامدهاى ناصواب آنها، نادرستى شان آشکار مى گردد.

کلیدواژه ها: حقیقت علم و عقل و نفس، نقد آیت اللّه مروارید، مکتب تفکیک.