معرفت

* سیدابوالقاسم کاظمی شیخ شبانی/ دانش پژوه دکتری کلام اسلامی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره     ikazemi219@gmail.com
صفدر الهی راد/ دانشیار گروه فلسفۀ دین مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره    Elahi@iki.ac.ir
دریافت: 19/11/98                    پذیرش: 15/02/99
چکیده
«خلافت الهی» ازجمله مبانی کلامی مشروعیت سیاسی و همچنین روش تعیین حاکم به شمار می آید که دیدگاه های گوناگون ـ از نصب الهی تا انتخاب مردم ـ در این زمینه از آن بهره برده و سعی در ابتنای نظریه خود بر آن داشته اند. در تحقیق پیش رو با روشی تحلیلی ـ توصیفی به رابطۀ مشروعیت و خلافت الهی انسان از دیدگاه محمد عماره خواهیم پرداخت. عماره خلافت الهی بشر را از مبانی نظریه انتخاب حاکم توسط مردم قلمداد کرده است. وی با توجه به دیدگاهی که در توحید در تشریع اتخاذ می کند، منشأ مشروعیت حاکم را الهی می داند، اما با توجه به انگارۀ نادرست او در باب خلافت الهی انسان، روش تعیین حاکم را انتخاب و رأی مردم تلقی می کند. این تلقی علاوه بر ناهمخوانی با دیدگاه وی در خاتمیت، نبوت و ربوبیت تشریعی، با ادلۀ قطعی عقلی و نقلی نیز در تعارض است.
کلیدواژه ها: خلافت الهی، محمد عماره، مشروعیت، روش تعیین حاکم.