معرفت

شناخت حدیث مانند شناخت هر متن دیگر، مبتنی بر مبانی خاصی است و داشتن مبنایی خاص به معنای داشتن نوع ویژه ای از فهم است و بیشتر اختلاف فهم ها در باب حدیث به تفاوت مبانی بازمی گردد. آیت الله مصباح درباره‌ی مبانی حدیث شناسی اثر مستقلی ندارد؛ ولی از پژوهش های حدیثی منتشر شده از ایشان و نیز مباحثی که در باب پروهش های دینی دارند، می توان بخشی از مبانی دخیل در شناخت حدیث را اصطیاد کرد و شواهدی را نشان داد. این پژوهش با هدف تبیین برخی از اثرگذاری های مبانی آیت الله مصباح در شناخت و تفسیر حدیث، با روش تحلیل و توصیف، برخی از مبانی را شناسایی و اثرگذاری آن را در فهم گوشزد کرده و به این نتیجه رسیده است که حدیث برخلاف قرآن، تحریف پذیر بوده و شواهدی مانند تصحیف الفاظ، سقط و افتادگی از متن، وضع، نقل به معنای ناصواب، تغییر اعراب و قرائت پذیری بر این تحریف پذیری دلالت دارد. همچنین به باور ایشان زبان حدیث عرفی عقلایی و در عین حال دربردارندۀ بیان نمادین در پاره ای از موارد است. معصومان گویندۀ حدیث، حکیم و مصلحت اندیش و هدایت گر بوده و با رعایت سطح فهم مخاطب، ویژگی های تأثیرگذار مخاطب در فهم را در نظر داشته اند. همچنین مفسر حدیث نیز ممکن است از پیش فرض ها و پیش دانسته ها و علایق و انتظارات خویش متأثر گردد.