سرمقاله

خالق انسان هدف آفرینش بشر را عبادت پروردگار دانسته است: (وَ مَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ.) (ذاریات: 56) اگر «معرفت خداوند» تفسیر عبادت او یا مقدّمه آن باشد،¹ اهمیت والای معرفت خداوند بیش از پیش روشن می شود. اثبات وجود و صفات خداوند از مهم ترین مباحث کلام و دین شناسی است.

امروز مسائل گوناگون دین شناسی مورد اقبال و توجه اندیشورزان از یک سو و مورد تهاجم شبهه افکنان از سوی دیگر است. بدین روی، بر عهده ماست که با بهره گیری از قرآن و میراث غنی اندیشه شیعی، این مسائل را به بهترین شکل بررسی و در بهترین قالب به جهانیان عرضه کنیم.

در این شماره از مجله، محصولاتی از این دست، از اندیشه محققان عرضه شده است:

در بحث «رستاخیز سخن» جناب آقای دکتر کثیری بحث جدیدی مطرح کرده اند و با تکیه بر تحدّی های قرآن، نتیجه رویکرد نقد تاریخی متون مقدّس به قرآن را مورد بررسی قرار داده اند. از سخنرانی استاد، نیاز جامعه علمی (الهی دانان مسیحی و دیگر ادیان) به پژوهش های معتبر و به روز درباره مسائل الهیّات اسلامی و خلأ موجود در همایش ها و مجامع علمی خارجی، بخصوص نسبت به اسلام شیعی، استفاده می شود. پر کردن این خلأ همّت و همدلی بیشتر اصحاب پژوهش را می طلبد.

ویژگی های تجربه دینی از نظر گیسلر، در مقاله بعدی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در ادامه، امر متعالی، که آگاهی از آن از ویژگی های تجربه دینی است، از نظر اسلام و مسیحیت مورد توجه واقع شده.

در مقاله سوم، طبقه بندی مفاهیم و ویژگی های آن ها به عنوان بحثی معرفت شناختی مورد بررسی قرار گرفته و نظام جامعه برای دسته بندی مفاهیم توسط نویسنده ارائه شده و در برابر اشکالات، از آن دفاع شده است.

محور بحث در مقاله بعدی، تفکر انسان شناس معاصر آمریکایی، جیمز گیرتز، در مطالعات دین پژوهی و فرهنگی اوست. تعریف وی از دین، کارکردهای دین، طبقه بندی ادیان و انتقاداتی که بر او وارد است در این مقاله مورد بحث قرار گرفته.

در مقاله «برهان نظم»، پیشینه این برهان، اقسام نظم و تقریرات برهان در تفکر غربی و اسلامی و نیز اشکالات وارد شده برهان و پاسخ آن ها و میزان دلالت برهان مورد نقّادی قرار گرفته است.

مقاله «علم و دین» به بخشی از رابطه علم و دین از دیدگاه ایان باربور پرداخته است. نظریات باربور با توجه به اینکه او گزاره های دینی را مانند نظریات علمی، معرفت زا، معنادار و قابل اثبات و نقد می داند، در خور بررسی و دقت است. در این مقاله، پس از طرح دیدگاه های گوناگون در خصوص رابطه علم و دین، نظریه وی بیان شده و در پایان، به نقد و بررسی آن پرداخته شده است.

مقاله «پنهان بودن خدا الحاد را توجیه نمی کند» یکی از شبهاتی که توسط برخی ملحدان یا لاادریون درباره خداوند مطرح شده، بررسی و بدان پاسخ داده شده است. راسل می گوید: قراین اثبات کننده وجود خدا، به اندازه کافی در اختیار ما نیست. پل موزر، نویسنده مقاله، معتقد است: باید در بینش و نگرش خود نسبت به خداوند و قراین دال بر او تغییری به وجود آوریم. در این صورت، قراین بر وجود او را کافی خواهیم یافت.

مقاله «وجود و بیگانگی» اندیشه تیلیش درباره وجود و انسان بحث و بررسی شده است.

در مقاله «نظریاتی درباره "خوب"»، به «خوب» به عنوان عام ترین اصطلاح ارزش گذاری مثبت پرداخته شده است. معنا و تفسیر فیلسوفان از «خوب»، و ارتباط این مفهوم با مفاهیم دیگر از جمله مباحث این مقاله است.

در مقاله پایانی کتاب فلسفه زبان دینی به صورتی جامع توسط مترجم با تفکیک فصول نُه گانه آن معرفی شده است.

امید است مطالب این شماره مجلّه مورد رضایت خداوند و استفاده دانش پژوهان گران قدر قرار گیرد.

مجله معرفت در پایان، دست استادان و محققان گرامی را به گرمی می فشارد و از مقالات ارزشمندشان استقبال می کند.

دبیر گروه دین شناسی

پی نوشت:

1ـ فیض کاشانی، التفسیر الصافی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1402، ج 5، ص 75.