معرفت

اگر بپذیریم که دانش روان‏شناسى داراى سه کارکرد اساسى توصیفى، تکنیکى و تجویزى است و اگر بپذیریم که جنبه تجویزى روان‏شناسى ارزش‏محور است، خواهیم یافت که روان‏شناسى حداقل در جنبه تجویزى باید از دین نشأت و یا دست‏کم کمک بگیرد؛ زیرا دین برنامه زندگى بشر است؛ دینى که از سوى خداوند خالق، عالِم و حکیم توسط انبیاى عظام به انسان هدیه شده است. همین دین است که بشر را در تمام ابعاد زندگى هدایت کرده و دستورالعمل‏هایى را توصیه مى‏کند که به سلامتى، سعادت و کمال حقیقى او منجر مى‏گردد.

     روان‏شناسى معاصر نیز ضمن توصیف و تبیین پدیده‏هاى رفتارى و روان‏شناختى، سعى کرده یک نظام یکپارچه توصیفى، تکنیکى و تجویزى ارائه کند. اما به دلیل فاصله گرفتن از مبانى فلسفى و نداشتن اصول معرفت‏شناسانه و انسان‏شناسانه صحیح و واقع‏گرایانه، تاکنون نتوانسته است توفیق زیادى به دست آورد. این عدم موفقیت مرهون غوطه‏ور شدن علوم انسانى و از جمله روان‏شناسى در عمل‏گرایى، تجربه‏گرایى و ماده‏گرایى است. به همین دلیل در یکى دو دهه اخیر، روان‏شناسى توجه خود را به سوى دین و آموزه‏هاى دینى معطوف کرده و سعى نموده با کمک مبانى صحیح و واقع‏نگرانه فلسفى و معرفت‏شناختى، به ارائه یک نظم جامع کارآمد بپردازد.

     استقبال روان‏شناسان معاصر از این رویکرد جدید حکایت از آن دارد که جامعه علمى آماده پذیرش این امر است و اگر تاکنون انسان را موجودى زیستى ـ روانى، اجتماعى تلقّى مى‏کردند، در آستانه هزاره سوم، بُعد معنوى انسان را به عنوان بعد چهارم پذیرفته‏اند و انسان را موجودى زیستى ـ روانى، اجتماعى ـ معنوى معرفى مى‏کنند. با این پذیرش، زمینه تعامل آموزه‏هاى دینى و دانش روان‏شناسى بیشتر فراهم مى‏شود و زمینه ابتناء نظریه‏هاى روان‏شناسى بر پایه اصول و قواعد دینى و ارزش‏هاى اخلاقى بیش از پیش امکان‏پذیر مى‏گردد.

     بر این اساس، ماهنامه «معرفت» در ویژه‏نامه روان‏شناسى، به ارائه مجموعه‏اى از مقالات تحقیقى تطبیقى پرداخته است. نوشته‏هاى پیش‏رو تلاش‏هایى است براى بهره‏گیرى از دین و روان‏شناسى در مسیر هدایت انسان به سوى آرامش بیشتر و زندگى بهتر و در نهایت سعادت و کمال مطلوب.

دبیرگروه