معرفت

سال بیست و پنجم ـ شماره 221 (ویژه فلسفه)

على خالقى پور / کارشناس ارشد فلسفه مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى قدس سره               a.khaleghpour@gmail.com

احمد سعیدى / استادیار مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى قدس سره                 ahmadsaeidi67@yahoo.com

دریافت: 6/7/94               پذیرش: 5/11/94

چکیده

قاعده «الواحد»، یکى از قواعد مهم فلسفى است که بر طبق آن، از علت واحد جز معلول واحد صادر نمى شود:  «الواحد لایصدر عنه الا الواحد». با وجود توافقى که میان فلاسفه نسبت به این قاعده وجود دارد، در کلمات عرفا،  این قاعده با انکار و یا دست کم اصلاح روبه رو شده است. فارغ از قبول یا عدم قبول اصل قاعده، چالش اصلى تقریر  فلسفى و عرفانى تعیین مصداق براى مصدر و صادر اول و همچنین تبیین چگونگى صدور کثرات از علت واحد  است. این مقاله با روش تحلیلى ـ توصیفى درصدد است با ارائه قرائت هاى فلسفى و عرفانى این قاعده و بررسى  ایرادات عرفا به فلاسفه، مصادیق ارائه شده براى مصدر و صادر اول در دو دستگاه فکرى را معرفى کرده، تقریر  ایشان را نسبت به چگونگى صدور کثرات بیان کند؛ همچنین ثابت نماید که اولاً، فارغ از اختلافات صغروى فلسفه و  عرفان، اصل قاعده با مبانى عرفانى سازگار است و ثانیا، ایرادى که عرفا بر فلاسفه وارد کرده اند قابل پاسخ گویى  است؛ اگرچه تقریر عرفانى مبتنى بر رد یا قبول اشکال مزبور نمى باشد.

کلیدواژه ها: الواحد، واجب الوجود، عقل اول، نفس رحمانى، صدور، ظهور.