نقد و بررسي ابزارگرايي و رابطة آن با تفسير كپنهاكي مكانيك كوانتومي

سال بيست و ششم ـ شماره 243 (ويژة فلسفه)

سیدابوالقاسم حسيني كمارعليا / سطح چهار حوزه علميه                                                                               s.ahosseini113@yahoo.com

دريافت: 13/6/96               پذيرش: 23/11/96

چکیده

نظریة «کوانتوم» با تفسیر کپنهاکی، نظریه‌ای نوپدید در قرن بیستم است که موضوع مطالعه خود را اشیاي زیر اتمی قرارداده است. این تفسیر از مکانیک کوانتومی دارای مبانی معرفت‌شناختی خاصی است. ابزارگرایی در سه حوزة هستی‌شناختی، معناشناختی و معرفت‌شناختی از مبانی مهم این تفسیر است. در نقد و بررسی این مبنای معرفت‌شناختی در نظریة «کوانتوم»، می‌توان گفت: نگاه درونی و از جایگاه دانشمند تجربی به علم، ما را به ‌واقع‌گرایی رهنمون می‌‌سازد. اما نگاه بیرونی و از پنجرة تاریخ، سیر پیشرفت علم ابزارگرایی را نظریه‌ای درست می‌نمایاند. شایان ‌ذکر است مقاله با روش تحليلي ـ ‌توصيفي، دیدگاه ابزارگرایانة طرف‌داران تفسیر کپنهاکی از سوی فیزیک‌دانانی همچون شرودینگر و آینشتین را به چالش کشیده است و حتی از برخی تعابیر هایزنبرگ می‌توان واقع‌گرایی را استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها: ابزارگرایی، واقع‌گرایی، تفسیر کپنهاکی، مکانیک کوانتومی.