كاربرد تفكر انتقادي و مؤلفه‌هاي آن در ادبيات قرآني

سال بيست و هفتم ـ شماره 246 (ويژة علوم تربيتي)

رسول توکلی / کارشناس ارشد تربیت دینی مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی علیه السلام      r.tavakoli@63.gmail.com
دريافت:‌ 12/10/96                    پذيرش: 29/1/97
چکیده
تفکر انتقادی، از مفاهیم علمی جدیدی است که در قرن اخیر مورد توجه قرار گرفته است. قرآن نیز به فرایندهای ذهنی با عبارات مختلفی پرداخته و به آنها توجه داشته است. سؤالی که در این موضوع وجود دارد، این است که کاربرد مفهوم تفکر انتقادی و عناصر (یا مؤلفه‌هاي) آن در ادبیات قرآنی چگونه است. پژوهش حاضر این هدف را دنبال می‌کند که تفکر انتقادی چه جایگاهی را در ادبیات قرآنی به خود اختصاص داده است. این پژوهش با روش تحلیل محتوا، با بررسی آیات قرآن در مورد فرایندهای ذهنی، تناسب تفکر انتقادی با مفاهیم قرآنی را بررسی كرده است. در قرآن، مفهومی که دقیقاً همة عناصر تفکر انتقادی را دربرداشته باشد، وجود ندارد، اما مؤلفه‌هاي تفکر انتقادی به‌صورت جداگانه در قرآن مطرح شده‌اند. ریشه‌های لغوی «فقه»، «نبط»، «حجج» و «نظر» با مولفة استنتاج و استنباط تفکر انتقادی در ارتباط‌اند و ریشه‌های لغوی «حکم» و «قضی»، تناسب معنایی نزدیکی با مولفة ارزیابی، قضاوت و سنجش تفکر انتقادی دارند.

کلیدواژه‌ها: مؤلفه‌هاي تفکر انتقادی، تفکر در قرآن، خردورزی در قرآن، اندیشه‌ورزی در قرآن.