معرفت

سال بیست و هفتم ـ شماره 246 (ویژة علوم تربیتی)

رسول توکلی / کارشناس ارشد تربیت دینی مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی علیه السلام      r.tavakoli@63.gmail.com
دریافت: 12/10/96                    پذیرش: 29/1/97
چکیده
تفکر انتقادی، از مفاهیم علمی جدیدی است که در قرن اخیر مورد توجه قرار گرفته است. قرآن نیز به فرایندهای ذهنی با عبارات مختلفی پرداخته و به آنها توجه داشته است. سؤالی که در این موضوع وجود دارد، این است که کاربرد مفهوم تفکر انتقادی و عناصر (یا مؤلفه های) آن در ادبیات قرآنی چگونه است. پژوهش حاضر این هدف را دنبال می کند که تفکر انتقادی چه جایگاهی را در ادبیات قرآنی به خود اختصاص داده است. این پژوهش با روش تحلیل محتوا، با بررسی آیات قرآن در مورد فرایندهای ذهنی، تناسب تفکر انتقادی با مفاهیم قرآنی را بررسی کرده است. در قرآن، مفهومی که دقیقاً همة عناصر تفکر انتقادی را دربرداشته باشد، وجود ندارد، اما مؤلفه های تفکر انتقادی به صورت جداگانه در قرآن مطرح شده اند. ریشه های لغوی «فقه»، «نبط»، «حجج» و «نظر» با مولفة استنتاج و استنباط تفکر انتقادی در ارتباط اند و ریشه های لغوی «حکم» و «قضی»، تناسب معنایی نزدیکی با مولفة ارزیابی، قضاوت و سنجش تفکر انتقادی دارند.

کلیدواژه ها: مؤلفه های تفکر انتقادی، تفکر در قرآن، خردورزی در قرآن، اندیشه ورزی در قرآن.