مراتب متعدد وجودي انسان و تطبیق آن بر مراتب عالم کبیر و قرآن کریم از منظر عارفان مسلمان

حسين مظفري / استادیار گروه عرفان مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره    h.mozaffari48@gmail.com
دريافت: 25/5/98                    پذيرش: 11/11/98
چکيده
این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی به تبیین مراتب وجودی انسان از منظر برخی از عارفان مسلمان، تطبیق آنها بر مراتب متعدد عالم کبیر و قرآن کریم و همچنین به نقد و بررسی این دو نکته از منظر متون دینی پرداخته است. در ابتدا این نکته به تفصیل بیان شده که عبدالرزاق کاشانی انسان را دارای سه مرتبه کلی نفس، قلب و روح و ده مرتبه جزئی‌تر می‌داند. فناری و صدرالمتألهين هرکدام، با تعابیر گوناگون، هفت مرتبه برای انسان برمی‌شمرند و عارف معاصر، امام خمینی ره نیز، انسان را به وزان قرآن کریم و عالم کبیر، دارای هفت، هفتاد، هفتادهزار، و بلکه بی‌نهایت مرتبه می‌داند. در ادامه، با اشاره به تعابیر گوناگونی از آیات و روایات، این نکته به اثبات رسیده که هم اصل ذومراتب بودن وجود انسان، و هم تطبیق مراتب وجودی وی، بر مراتب متعدد قرآن کریم و عالم کبیر، از تعابیر و فرازهای مختلفی از متون دینی قابل اصطیاد است.
كليدواژه‌ها: مراتب، انسان، قرآن، عارفان مسلمان، عالم کبیر.