ابن‌حزم اندلسی و مطالعۀ ادیان بازخوانی ردیه ابن‌حزم بر مسیحیت در الفصل

زيبا شفيعي خوزاني/ استاديار دانشگاه پيام نور    shafiee.ziba@yahoo.com
دريافت: 10/5/98                    پذيرش: 17/11/98
چکيده
از میان ردیه‌نویسان قرن پنجم هجری، ابن‌حزم اندلسی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. درحالی‌که برخی از محققان غربی و پژوهشگران مسلمان ابن‌حزم را به عنوان پایه‌گذار علم ادیان تطبیقی معرفی می‌کنند. برخی دیگر به خاطر شیوۀ کلامی و ماهیت جدلی آثار انتقادی او نظریه فوق را صحیح نمی‌دانند. در این پژوهش که به روش تحلیلی ـ توصیفی صورت گرفته، به منظور آگاهی از جایگاه واقعی و نقش این متفکر بزرگ مسلمان در علم مطالعۀ ادیان، انتقادات ابن‌حزم بر مسیحیت در کتاب «الفصل»، به صورت موردی، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد شیوۀ کار ابن‌حزم در «الفصل» بر روشی علمی و نظام‌مند دلالت می‌کند و می‌توان آن را اولین اثر روش‌مند انتقادی در زمینه ادیان دانست، اما به دلیل ماهیت جدلی نوشته‌ها، برخی استدلال‌های سطحی و ارجاعات غیردقیق، نمی‌توان «الفصل» را در زمره کتاب‌های علمی و بی‌طرفانه به معنای امروزین آن به حساب آورد. 
کلیدواژه‌ها: نقد مسیحیت، ابن‌حزم ظاهری، الفصل، ردیه‌نویسی.