نقش داستان راستان شهيد مطهری و داستان‌های کوتاه محمود تيمور در بیداری اسلامی دو انقلاب ایران و مصر

* حمیدرضا زهره‌اي/ استادیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد    hamidzohrei@yahoo.com
سيده‌پروین جوادی/ دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد    gavadi8667@gmail.com
محمد مهري / سطح 2 حوزه علمیه قم    mmehri2490@gmail.com
دريافت: 30/11/98                    پذيرش: 26/02/99
چکيده
گاهی روزگار درگردش خود به نقطه‌ای می‌رسد که حق و باطل در هاله ای ازابهام فرورفته و راه از بیراه گم می‌شود. در چنین زمانه‌ای است که روشن‌فکران دینی و غیردینی دست به قلم می‌برند تا چراغی بیافروزند در دل تاریکی‌ها. محمود تیمور و مرتضی مطهری ازجمله روشن‌فکرانی هستند که علاوه بر حضور سیاسی چشمگیر در دو انقلاب ایران و مصر، در عرصۀ ادب فارسی و عربی نیز خوش درخشیده‌اند؛ با ‌این تفاوت که یکی از آن دو در عصر نهضت روزگار تجدید زندگی عرب می‌زیسته؛ و تحول در ساختار زندگی سیاسی ـ اجتماعی عرب، پس از عصر نهضت، سبب شده تا وی از مرز سنت‌ها عبور کرده، قدم به دنیای تجدد نهاده و داستان‌هایی واقعی از خرافه‌پرستی مسلمانان خلق کند؛ و دیگری با توجه به ضروریات جامعۀ ایران و از سرِ درد، نگارش آثاری همتراز «فلسفه و روش رئالیسم» را رها کرده و عالمانه داستان راستانی خلق کند که گویی در مقابل داستان‌های کوتاهی نوشته شده که به جای نمایاندن چهرۀ واقعی اسلام، فقط و فقط بر دینی آمیخته با خرافه تاخته‌اند. علامه بزرگ شهيد مطهري در اين كتاب بسياري از مباني فكري و ريشه‌دار شيعه را در قالب داستان مطرح کرده است. هدف از اين پژوهش كه به شيوۀ تطبیقی ـ مقایسه‌ای و به روش كتابخانه‌اي انجام شده، مقایسۀ تطبیقی ساختار، محتوا، تفاوت‌ها، شباهت‌‌ها و نیز نقش داستان‌هاي كوتاه شهيد مطهری و تیمور در شکل گیری دو انقلاب ایران و مصر است.
كليدواژه‌ها: داستان، بیداری اسلامی، روشن‌فکری دینی، خرافه‌پرستی، انقلاب ایران، انقلاب مصر.