حقوق مخالفان سیاسی با عنایت به سیرۀ حکومتی اميرمؤمنان علی علیه السلام و بازتاب آن در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

* فاطمه قدرتی / استادیار گروه الهيات دانشگاه یاسوج    f.ghodrati@yu.ac.ir
مهدی سعیدی / دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه یاسوج    mehdi_saeedi@ut.ac.ir
دريافت: 29/10/99                    پذيرش: 10/02/1400
چکيده
یکی از وظایف حاکمان جامعه اسلامی برخورد و موضع‌گیری مناسب در قبال مخالفان سیاسی است. دوران کوتاه حکومت اميرمؤمنان علی علیه السلام به خاطر شرایط خاص حاکم بر جامعه آن روز، سرشار از مشکلات و مسائلی بود که مخالفان سیاسی آن حضرت، صحنه‌گردان اصلی آن بودند؛ به‌گونه‌اي‌که بخش اعظم خلافت ایشان، به ‌مواجهه با این گروه‌ها اختصاص داشت. هدف این نوشتار ارائۀ الگویی منطبق بر سبک برخورد امام علیه السلام با آنان در موقعیت‌های مختلف بوده که ضمن احترام و به رسمیت شناختن حقوق مخالفان و رعایت اصول مهم حکومت‌داری همواره سعی در هدایت و بازگرداندن آنان به آغوش جامعه داشته‌اند. در این پژوهش سعی شده با بررسی توصیفی و تحلیل محتوای مضمونیِ منابع مهم تاریخی و به‌طور خاص، سیره عملی امام علیه السلام، از دیدگاه حقوقی به مسئله نگریسته شود و مخالفت سیاسی، اختلاف عقیده و انتقاد از آیین حکومت داری به‌عنوان یک حق در نظر گرفته شود؛ نه اینکه جرم تلقی گردد. ضمن اینکه حقوق مخالفان سیاسی در قانون اساسی ایران و اکثر کشورها به رسمیت شناخته‌ شده است.
كليدواژه‌ها: مخالفان سیاسی، سیره حکومتی، حقوق، اميرمؤمنان علی علیه السلام، قانون اساسی.