بررسی رویکرد کلی به مسئلة شر در نگاه فلاسفة مشهور مسلمان

مجتبی ارشدی‌بهادر/ دانشجوی دکتری کلام و فلسفة دین مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی    M.arshadi1363@gmail.com
دريافت: 25/12/1399                    پذيرش: 25/05/1400
چکيده
در تبین رویکرد فلاسفة مسلمان به مسئلة شر باید گفت، فارابی اولین کسی بوده که به این مسئله پرداخته است. او بین شرور طبیعی و ارادی فرق قائل شده است. پس از وی ابن‌سینا رویکردی نیستی‌انگارانه به مسئلة شر داشته که به‌صورت مفصل در جوانب مختلف به این مسئله پرداخته است. پس از ابن‌سینا غالباً همین رویکرد برای فلاسفه بعدی ازجمله سهروردی، صدرالمتألهين، علامه طباطبائی، شهید مطهری، آيت‌الله جوادی آملی و آيت‌الله مصباح مورد توجه بوده است. در این پژوهش با روشی توصیفی و بعضاً تحلیلی به ‌دست می‌آوریم که فلاسفه اسلامی در حل مسئلة شر راه‌حلی ترکیبی را بیان می‌کنند. آنها شر را یک امری عدمی و نسبی می‌دانند که لازمة عالم مادی است. آنها قائلندکه براساس حکمت خداوند متعال در خلق نظام احسن هستی، شرور نسبت به خیر کثیر این عالم، قلیل می‌باشند و این شرور در بردارنده فوائد کثیری در عالم هستند.
کليدواژه‌ها: خیر و شر، رویکرد فلسفی، اسلامی، نسبی، امور عدمی، نظام احسن، حکمت.