سخن آغازین
Article data in English (انگلیسی)
سخن آغازین
1. شاید در دو دهه اخیر، بیشترین حجم مباحث دین‌پژوهی به طور عام، و فلسفه دین به طور خاص، موضوع تحقیق و پژوهش پیرامون کثرت‌گرایی دینی بوده است. این موضوع دارای ابعاد و مسائل گوناگونی از جمله ابعاد معرفت‌شناختی، حقیقت‌شناختی، رفتاری و نیز نجات‌شناختی است. تحقیقی کامل در این حوزه، لاجرم باید به همه این مباحث، نظری خاص افکنده، و در هر عرصه‌ای، دیدگاهی صائب ارائه دهد. در این شماره، به بُعدی خاص از مبحث کثرت‌گرایی دینی با نگاهی دینی و مبتنی بر آموزه‌های اسلامی نظر خواهیم داشت.
2. آیا انسان از خلقتی مستقل برخوردار بوده است و بدون اینکه در فرایندی تکاملی به شکل کنونی درآمده باشد، با اراده مستقل الهی آفریده شده یا خیر؟ این معنا و این موضوع و نیز مراحل حیات آدمی، جزو مسائل مهم حوزه انسان‌شناسی است که اندیشمندان مختلف درباره آنها دیدگاه‌های حتی متناقض ارائه نموده‌اند. بی‌تردید آشنایی با نظر فیلسوف و مفسّر بزرگ جهان اسلام، علّامه طباطبائی در این زمینه جالب توجه و مفید است.
3. رمز و راز ختم نبوّت و اینکه چرا پس از پیامبر گرامی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله پیامبر دیگری فرستاده نمی‌شود، چیست؟ آیا بی‌نیازی از معارف آسمانی، به دلیل کامل شدن عقل ناقص انسان است و یا اینکه سرّ دیگری در این میان وجود دارد؟ در مقاله «خاتمیت و عقل در آثار شهید مطهّری» به این موضوع بیشتر پرداخته می‌شود.
4. دیدگاه سلبی در مباحث معناشناسی اوصاف الهی، یکی از نگرش‌ها و رویکردهای موجود در این عرصه است. در این فراز، به اجمال، نظری به این موضوع بس مهم داشته و افکار موسی‌بن میمون از الهی‌دانان یهودی و نیز قاضی سعید قمی از اندیشمندان مسلمان را به بررسی خواهیم نشست.
5. هندوئیسم، آیینی است که عده زیادی از ابنای بشر در این کره خاکی بدان اعتقاد دارند و صد البته، چندان معتقدات آنان برای ما مکشوف نیست. در میان مباحث اعتقادی این گروه، شاید از همه مهم‌تر موضوع خداشناسی و نگرش این گروه به مهفوم خدا و حقیقت غایی است. گرچه دایره مباحث این حوزه بسیار گسترده است و شاید ارائه اهم مباحث آن، در حجم یک مقاله ممکن نباشد، با این حال، نویسنده مقاله «حقیقت غایی در آیین هندو» تلاش کرده تا تصویری اجمالی از این موضوع ارائه نماید.
6. معرفت‌شناسی، شاخه‌ای از مباحث فلسفی است که به بررسی معارف انسان پرداخته و موضوعاتی همچون ماهیت و چیستی معرفت، ابزار معرفت، قلمرو معرفت، معیار صدق و کذب و نیز توجیه معارف را تحت پوشش خود قرار داده است. در این مجال، دو مبحث و موضوع معرفت‌شناختی را طرح و به بررسی آنها می‌نشینیم. در دوران معاصر، رویکردهای مختلفی به معرفت‌شناسی مطرح گردیده است که به عقیده برخی نگاه فمینیستی نیز از آن جمله است. مقاله «معرفت‌شناسی فمینیسم»، متکفل این بحث است. همچنین بحث «بررسی و نقد مسئله معیار» نیز در جایگاهی خاص مورد توجه قرار می‌گیرد.
7. هنوز هم موضوع علم دینی و علم سکولار، با اینکه تاکنون به اشکال مختلف مورد بررسی قرار گرفته، از تازگی و جذابیتی خاص برخوردار است و هنوز هم نوشتارهای مختلف با دقت نظری، که در ابعاد گوناگون بحث دارند، بخش‌های تازه‌ای از مسئله را به عرضه درمی‌آورند.
8. اخلاق کاربردی، شاخه‌ای نوین از علم اخلاق است که بیش از چند دهه از شکل‌گیری آن نمی‌گذرد. در این رشته، اندیشمندان به دنبال بررسی نقش و جایگاه اصول اخلاقی عام، در شکل‌دهی رفتار انسان‌ها در عرصه‌های خاص می‌باشند . نویسنده مقاله «اخلاق کاربردی و چالش‌های پیش‌رو»، به تعدادی از چالش‌های اساسی در برابر مطلق‌گرایی اخلاقی همچون شکاکیت و نسبیت‌گرایی و ذهنیت‌گرایی می‌پردازد.
دبیر گروه دین‌شناسی
