سلفي‌گري در رويكرد كلامي ابن‌كثير دمشقي با محوريت واكاوي آراء وي در امور ماورائي

سال بيست و هفتم ـ شماره 244 (ويژة کلام)

حمید ایماندار / دكتري علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد                                               hamidimandar@yahoo.com

رضا ملازاده / دانشجوی دکتري علوم  قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد                         reza.mollazadeh110@gmail.com

دريافت: 14/9/96                         پذيرش: 7/12/96

چکیده

هستي‌شناسی حس‌گرایانه و انکار تفصیلی مجردات از سوی سلفیه تأثیر بسزایی در تلقی ایشان از لوازم توحید همچون مباحث توسل و استغاثه داشته است. در این زمينه، بررسی آراء مفسران منتسب به جریان سلفیه در حوزة مسائل ماورائی موضوعیت می‌يابد. نوشتار حاضر متکفل بررسی رویکرد تفسیری ابن‌کثیر به عنوان یکی از مفسران سلفی در این موضوع گرديده و آراء ابن‌تیمیه به عنوان بنیانگذار سلفیه و قاطبة منتسبان به این مکتب را بر رویکرد تفسیری ابن‌کثیر در خلال تألیف «تفسیر القرآن العظیم» تطبیق داده است تا صحت انتساب ابن‌کثیر به مکتب تفسیری سلفیه معلوم گردد. در نهايت، بايد گفت: ابن‌کثیر در مباحث مهمي همچون «سماع موتی» و به‌ويژه مسئلة «عرضة اعمال» به نحوی عمیق آراء خود را از باور سلفیان متمایز ساخته است. وی در مبحث «مغیبات تلویحاً» به آراء سلفیه تمایل داشته ولي صراحت تامی در دفاع از موضع سلفیه ارائه نداده است. ازاین‌رو، شکاف‌های جدی ابن‌کثیر با نظریات سلفی‌ها در تبیین امور ماورائی به عنوان یکی از مؤلفه‌هاي معرف جریان سلفی‌گری، تزلزلی جدی در این فرقه ایجاد نموده، پیش‌فرض‌های سلفیه در رد مفاهیمی همچون توسل به اموات را سست می‌گرداند.

کلیدواژه‌ها: ابن‌تیمیه، ابن‌کثیر، امور ماورائی، سلفیه، تفسیر القران العظیم.