سخن آغازين
سخن آغازين
1. محرم يادآور جاودانه ترين نهضت و قيام در طول تاريخ است؛ قيامي كه در آن بر خلاف ساير نهضتها و حركتها، جبهه حق در ميدان نبرد به ظاهر شكست سنگيني متحمل شد و افراد آن كشته، مجروح و يا اسير به دست دشمنان شدند. در برابر، گروه باطل، در صحنه كارزار به حسب ظاهر موفق بوده و حتي غنايمي هم به دست آورد. امروز اين پرسش مطرح است كه چرا پيروز در ميدان، شرمسار است و مغلوب ميدان، سرافراز؟ اين موضوع قابل طرح است كه چرا به اين نهضت و حركت به عنوان يك حركت جاودان نظر ميگردد؟ راز جاودانگي اين قيام در چيست؟ مگر نه اين است كه در تاريخ موارد مشابهْ فراوان رخ داده است؟ اما چرا نهضت كربلا و عاشورا پس از نزديك به 1400 سال هنوز در يادها و خاطرها باقي است؟
2. بحث عقل و ايمان و رابطه ميان اين دو در چند دهه اخير يكي از جديترين مباحث فلسفه دين محسوب ميگردد. سخن از ماهيت عقل و ماهيت ايمان و نيز نقش عقل در آموزههاي ديني و نيز كاركرد ايمان در پذيرش تعاليم ديني از برجستهترين موضوعاتي است كه در اين مقوله بدان پرداخته ميشود. بررسي نسبت عقل و ايمان در آموزهها و تعاليم ديني مطلبي است كه در نوشتاري به همين عنوان مورد توجه قرار ميگيرد.
3. فطرت در انديشه اسلامي جايگاهي منحصر به فرد دارد. در مباحث خداشناسي، فرجامشناسي، رفتارهاي اخلاقي و نگرشهاي تربيتي فطرت و امور فطري خودش را به خوبي نشان ميدهد. اما مسئلهاي كه بايد با دقت بيشتري بدان توجه نمود، هستيشناسي فطرت و اينكه آيا امور فطري استعداد و قوّه محض ميباشند و يا اينكه ميتوان براي آنها در آغاز چيزي بيش از قوّه محض بودن در نظر گرفت.
4. توحيد از صفات ذات باريتعالي است كه در آن به نفي جزء و شريك در مقام ذات و صفات و افعال توجه ميشود. بررسي تطبيقي اين موضوع براي افرادي كه مسئله را با دقت بيشتري مورد نظر قرار ميدهند، از جذابيتي ويژه برخوردار است.
5. جهاني سازي و جهانی شدن، به نظر ميرسد پديدهاي است كه در نظر و يا عمل با آن مواجهيم. اما اسلام در اين مسير از چه موقعيتي برخوردار بوده و يا ميتواند باشد؟ اين موضوع نيازمند پژوهشهاي مختلفي است تا بتوان نسبت اسلام و جهاني شدن را به دقت به تصوير كشيد. مقاله «اسلام و جهانی شدن؛ تعامل يا تقابل؟» به اين موضوع پرداخته است.
6. هنگامي كه پوزيتيويسم منطقي در غرب با به وجود آمدن حلقه وين شكل گرفت، معناداري و معيار معناداري نيز با اين نگرش وارد عرصه انديشه بشري شد. پوزيتيويسم منطقي، معناداري را مقدم بر صدق و كذب در گزارهها ميدانست و ملاك معناداري را نيز بر اساس مباني مورد پذيرش خود ارائه مينمود. از آن زمان به بعد معناداري و ملاك معناداري از اهميت خاصي برخوردار گرديد. مقاله «معيار معناداري» به اين موضوع ميپردازد.
7. در اين شماره از نشريه معرفت، سه موضوع «رهبانيت در آيين مسيح»، «نقد آموزه معصوميت پاپ» و «اخلاق وضعيت» مورد بررسي و تحليل قرار ميگيرند. همچنين اصول و مباني اعتقادي آيين بهائيت نيز از مباحث جالبي است كه كمتر بدان توجه شده است. در اين ويژهنامه مقاله «بهائيگري: اصول و مباني اعتقادي» به اين نكته پرداخته است.
دبيرگروه دين شناسي
